Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του `73, δεν αποτέλεσε μόνο ένα σημαντικό γεγονός που οδήγησε την επόμενη χρονιά στο τέλος της επτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας. Είναι ένα γεγονός τεράστιας πολιτικής σημασίας που διαμόρφωσε την ελληνική κοινωνία και πολιτική την αριστερά, τις οργανώσεις και τα συνδικάτα της εργατικής τάξης για τις επόμενες δεκαετίες. Ακόμα σήμερα ζούμε την εποχή του Πολυτεχνείου, ως την πιο ακριβή της Μεταπολίτευση.
Παρότι, χρονικά πολύ μικρή και γεωγραφικά περιορισμένη εκείνη η εξέγερση, παρόλες τις σημαντικές αγωνιστικές προσπάθειες που έγιναν σε άλλες γειτονιές του λεκανοπεδίου και σε άλλες πόλεις, παρά τη μαζική και άμεση καταστολή με τη δύναμη του στρατού και το όργιο της καταστολής που ακολούθησε τις επόμενες μέρες και εβδομάδες, παρά τα βασανιστήρια, τις φυλακίσεις, και την σκλήρυνση του καθεστώτος, το Πολυτεχνείο νίκησε. Νίκησε με πολλούς τρόπους και έγινε ο εφιάλτης των αστών έκτοτε.
Δεν επέτρεψε να γίνει η ομαλή διαδοχή στρατιωτικού καθεστώτος και αστικής δημοκρατίας, όπως σχεδίαζαν ο Παπαδόπουλος, ο Καραμανλής και ο Αβέρωφ, και σκόπευαν να στηρίξουν οι ηγεσίες των ρεφορμιστικών κομμάτων (ΕΚ, ΚΚΕ και ΚΚΕ εσ) το σενάριο που έγινε πραγματικότητα στην Ισπανία με το θάνατο του Φράνκο. Οι στρατιωτικοί δικτάτορες παραδίδουν την εξουσία άθικτη στα αστικά κόμματα, ένα νέο αστικό σύνταγμα ψηφίζεται, οι πρώτες ελεύθερες εκλογές εκλέγουν την νέα βουλή και όλα συνεχίζουν κανονικά σαν να μην μεσολάβησε μία μαύρη επταετία. Και φυσικά κάθε ένοχος, κάθε βασανιστής, παραμένει ατιμώρητος και ήσυχος να συνεχίσει την καριέρα του στις νέες συνθήκες.
Το Πολυτεχνείο του `73 τσάκισε κάθε τέτοιο σενάριο. Η ορμητικότητα που δημιούργησε στην νεολαία και την εργατική τάξη είχε γίνει ο νεκροθάφτης της ομαλής διαδοχής που σχεδίαζαν ο κάθε Ωνάσης και ο κάθε Βαρδινογιάννης και ονειρευόταν ο κάθε Καραμανλής από τα βουλεβάρτα του Παρισιού. Και μόνον η εικόνα της Επανάστασης των Γαρυφάλλων στη διπλανή Πορτογαλία το 1974 και τον τρόμο που σκόρπισε στις ευρωπαϊκές αυλές ήταν αρκετός για να στοιχειώσει τις μέρες και τις νύκτες της πλουτοκρατίας και τις συνδυασμένες επιπτώσεις της σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Αντί μίας ήσυχης συνέχειας από το 1967 στο 1974 σαν να μην συνέβη τίποτα στο ενδιάμεσο, δεν έγινε της Πορτογαλίας μεν – οι αδυναμίες της επαναστατικής αριστεράς ήταν ακόμα μεγάλες για ένα τέτοιο εγχείρημα – αλλά έγινε της Μεταπολιτεύσεως! Τα χρόνια που θα ακολουθήσουν την εκκωφαντική πτώση της χούντας θα είναι χρόνια μαζικών και ιδιαίτερα εντατικών αγώνων που θα αγκαλιάσουν κάθε πτυχή της ζωής στην Ελλάδα. Από τις μαζικές και ιδιαίτερα μαχητικές απεργίες και το στήσιμο των νέων συνδικάτων παντού, στις μαζικές διαδηλώσεις σχεδόν καθημερινά στο κέντρο των πόλεων, στις φοιτητικές διεκδικήσεις, στις μάχες των τυφλών(!) στην Καλλιθέα, στους μαθητές που αμφισβητούσαν έμπρακτα σε καθημερινή βάση την σχολική διαδικασία, τη μαζική πολιτικοποίηση και την είσοδο στη μάχιμη πολιτική χιλιάδων κόσμου για πρώτη φορά, τις κινήσεις και τους συλλόγους αυτοοργάνωσης για κάθε ζήτημα στις γειτονιές, η Μεταπολίτευσή είχε ξεκινήσει ακαταμάχητα. Το Πολυτεχνείο έχει νικήσει.
Όχι χωρίς δυσκολίες και ρεφορμιστικές αυταπάτες. Η κυβέρνηση Καραμανλή κατέβαλλε κάθε προσπάθεια καταστολής, τότε ιδρύονται και τα ΜΑΤ, οι απεργίες χτυπιούνται άγρια από την αστυνομία και την εργοδοσία που είναι γεμάτη από βασανιστές της χούντας (κάπου έπρεπε να βρουν νέο μεροκάματο), μία σειρά από κατασταλτικούς νόμους για την πολιτική έκφραση, την απεργία και τους φοιτητές (το συνηθισμένο δηλαδή πακέτο) κατεβαίνουν από την βουλή πολλοί από αυτούς καταργούνται στην πράξη με μαζική ανυπακοή, ενώ άλλοι παραμένουν να φυτοζωούν και θα καταργηθούν τα επόμενα χρόνια. Η πολιτικοποίηση είναι πρωτοφανής καθώς μαζικά οι οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς γίνονται εκκολαπτήρια νέων ιδεών αγώνων και αγωνιστών. Το παράδειγμα της γειτονικής Ιταλίας άλλωστε δείχνει τον ευρωπαϊκό νότο να στέλνει τα δικά του μηνύματα.
Η πρώτη μεγάλη αναμέτρηση το 1980
Η επικείμενη είσοδος της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ. (σήμερα Ε.Ε.) μέσα σε μία τέτοια καταιγίδα δεν συμβάδιζε με τις επιδιώξεις αναβάθμισης του κεφάλαιου. Έπρεπε να υπάρξει η τιθάσευση του πιο μαχητικού και ριζοσπαστικού τμήματος του ταξικού κινήματος και αυτό μπορούσε να γίνει μόνο μέσω της άγριας καταστολής. Η επέτειος του Πολυτεχνείου του 1980, ήταν η στιγμή που οι αστοί επιλέγουν να ξεδιπλώσουν την αντεπίθεση, καθόλου τυχαία. Η απαγόρευση της κυβέρνησης να πάει η καθιερωμένη πορεία στην αμερικάνικη πρεσβεία γίνεται αποδέκτη από τους ρεφορμιστές , ΠΑΣΟΚ-ΚΚΕ-ΚΚΕ εσ αλλά όχι από την επαναστατική αριστερά που αποφασίζει να σπάσει τον αστυνομικό φραγμό στα λουλουδάδικα στο πλάι της Βουλής έχοντας συγκροτήσει την «αριστερή μειοψηφία» της ΕΦΕΕ. Η αστυνομία οργανώνει τη μεγαλύτερη μέχρι τότε συγκέντρωση δυνάμεων στο κέντρο της Αθήνας και εξαπολύει μία άνευ προηγουμένου επίθεση ακόμα και με τη χρήση πραγματικών πυρών. Μετράμε δύο νεκρούς, τους Ιάκωβο Κουμή (κύπριος φοιτητής 26 ετών που κατέβηκε πρώτη φορά στην διαδήλωση) και Σταματίνα Κανελλοπούλου (εργάτρια από το Περιστέρι 21 ετών) των οποίων οι δολοφόνοι ποτέ δεν βρέθηκαν. Ενώ εκατοντάδες άλλοι βρίσκονται στα νοσοκομεία με σπασμένα κεφάλια πόδια χέρια και πλευρά και οι ασφαλίτες μπουκάρουν στα νοσοκομεία και συλλαμβάνουν μαζικά τραυματίες. Ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης (γιός του κατοχικού δωσίλογου πρωθυπουργού που ποτέ δεν απολογήθηκε για τον πατέρα του) δήλωσε κυνικά: «Και ο Αρχάγγελος Μιχαήλ σπάθην κρατεί στα χέρια του για να αμυνθεί εναντίον των δαιμόνων. Δεν κρατεί άνθη». Η αστική τάξη ήθελε να περάσει στην επόμενη εποχή που διαγραφόταν με την επικείμενη νίκη του ΠΑΣΟΚ, όσο το δυνατόν πιο τακτοποιημένα και έχοντας τις πλάτες της ασφαλισμένες, και για αυτό δεν θα δίσταζε να σπείρει νεκρούς.
Στα χρόνια που ακολουθούν η αστική προπαγάνδα προσπαθεί να ενσωματώσει το Πολυτεχνείο στην εθνική αφήγηση, ήδη έχει γίνει σχολική αργία και εορτή από το 1981 αλλά επειδή ακριβώς δεν είναι μια στιγμή που ο αστισμός μπορεί να αγκαλιάσει (είναι η Μεταπολίτευση των ταξικών αγώνων που πηγάζουν από τη εξέγερση εκείνου του Νοέμβρη), η επέτειος του Πολυτεχνείου, παραμένει σχεδόν σαν ξένο σώμα στην επικαιρότητα κυβερνήσεων, σχολικών βιβλίων κλπ. Πάντα θα βρίσκονται οι γνωστοί πρώτα από ακροδεξιοί σαν τον σημερινό Γεωργιάδη να αμφισβητήσουν τους νεκρούς, σαν σωστοί μαθητές του Γεωργαλά, αλλά κυρίως να αλλοιώσουν με το ψέμα και την παραμόρφωση – γνωστές τεχνικές της αστικής προπαγάνδας – το περιεχόμενο εκείνων των τριών ημερών και από μία εν πολλοίς ταξική εξέγερση εργατών-μαθητών-φοιτητών ενάντια στην χούντα και τον καπιταλισμό ένα αίτημα για δημοκρατία, της δικής τους δημοκρατίας.
Το Πολυτεχνείο στην εποχή των λοκ ντάουν του 2020
Η ΝΔ με την εκλογική νίκη του 2019 έρχεται να εφαρμόσει ένα σκληροπυρηνικό πρόγραμμα ακροδεξιών μεταρρυθμίσεων που βασίζεται πάνω στην ανατροπή όλων των κεκτημένων αλλά και του πνεύματος της Μεταπολίτευσης. Φυσικά κεντρική μορφή είναι το Πολυτεχνείο, εκείνη η αποφράδα μέρα που έκαψε τα σχέδια των προπατόρων της. Άλλωστε μετά την άγρια καταστολή και τους νεκρούς το 1980, η ΝΔ, τα στελέχη και οι κάθε είδους πολιτευτές και πράκτορές της διεξάγουν μία τεράστια προσπάθεια κάθε χρόνο να σπιλώσουν ή να αμφισβητήσουν τα γεγονότα και το νόημα του Νοέμβρη του `73.
Ο Μητσοτάκης χρησιμοποιεί, όπως και για πολλά άλλα θέματα, τον κορονοϊό και δίπλα από την τρομοϋστερία και τις πρώτες απαγορεύσεις της άνοιξης του 2020 αποφασίζει να δώσει την μεγάλη μάχη στη επέτειο του Πολυτεχνείου. Πλήρης και καθολική η απαγόρευση των συγκεντρώσεων και εξαπολύει μία τεράστιας έκτασης αστυνομική επιβολή στην Αθήνα αλλά και σε άλλες πόλεις Το σύνολο της αστυνομίας, μαζί με όλες τις νέες ειδικές μονάδες που έχει φτιάξει ο Χρυσοχοΐδης, η ΝΔ έχει αποφασίσει την χρονιά αυτή να μη γίνει η συγκέντρωση και η διαδήλωση του Πολυτεχνείου, και να δώσει την συνέχεια τις επόμενες χρονιές σπάζοντας το ηθικό των οργανώσεων και τρομοκρατώντας τον κόσμο που παραδοσιακά κατεβαίνει.
Το αποτέλεσμα είναι αποκαλυπτικό. Χιλιάδες διαδηλωτές έσπασαν την απαγόρευση των διαδηλώσεων και των συγκεντρώσεων και χάλασαν την καλογυαλισμένη βιτρίνα της τρομοϋστερίας των κυβερνητικών ΜΜΕ. Τα μπλοκ των οργανώσεων απλώθηκαν στο κέντρο αλλά και σε γειτονιές και σε άλλες πόλεις. Παρ` όλες τις προαγωγές και συλλήψεις που οι πραιτοριανές φρουρές του Χρυσοχοΐδη με εμφανή προθυμία έκαναν, ολοένα και περισσότερος κόσμος ξεκίνησε να κατεβαίνει στις συγκεντρώσεις. Τα μικρά ποτάμια που είχαν δημιουργηθεί μπορούσαν πολύ γρήγορα να εξελιχθούν σε ποτάμι που φούσκωνε. Η επέλαση των ΜΑΤ και της αύρας νερού το απέτρεψε αυτό έστω την τελευταία στιγμή. Οι ασυναρτησίες του Χρυσοχοΐδη στην τηλεόραση εκείνη την μέρα δεν θα είναι οι τελευταίες καθώς θα ακολουθήσουν και άλλες αργότερα. Οι συγκεντρώσεις για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείο παρόλες τις οργιώδεις προσπάθειες της κυβέρνησης της ΝΔ έγιναν. Το Πολυτεχνείο νίκησε.
Το Πολυτεχνείο δεν είναι γιορτή
Αν ήταν γιορτή θα είχε τελειώσει εδώ και χρόνια και θα ήταν μία ανώδυνη σχολική γιορτή και μία βολική αργία για τους μαθητές. Κι όμως έχει αντέξει, καθώς οι οργανώσεις του ταξικού κινήματος, με τις όποιες αδυναμίες και ελλείψεις κάθε φορά, ξέρουν ότι πίσω από την επέτειο υπάρχουν πολλά περισσότερα που διακυβεύονται από τον κάθε Ράλλη και Μητσοτάκη.
Σύντομα θα γιορτάσουμε τα 50 χρόνια από την εξέγερση της 17ης Νοέμβρη του 1973. Στο χέρι μας είναι να φτάσουμε εκεί καλύτερα και πιο πετυχημένα, ξαναφέρνοντας όχι απλά στην μνήμη αλλά στην πράξη τα εξεγερτικά και κομμουνιστικά ιδεώδη εκείνου του Πολυτεχνείου και από εφιάλτης των αστών να γίνει ο νεκροθάφτης τους.
Το Πολυτεχνείο έχει νικήσει.
Α.Ω.
