Συνδημία
Καθώς μπαίνει το 2022, και παρ’ όλη την τρομολαγνεία που καλλιεργούν κράτος και μίντια, όλες οι ειδήσεις από το μέτωπο του κόβιντ είναι ευοίωνες. Η παραλλαγή Ο εξαλείφει την πολύ πιο επικίνδυνη Δ καθώς προσφέρει ανοσία απέναντι της, και αν δεν εμφανιστούν πιο επικίνδυνες παραλλαγές πιθανότατα θα σημάνει απρόσμενα την πολυπόθητη λήξη της συνδημίας.
Γιατί οι αριστεροί επιδημιολόγοι επιμένουν ότι ο κόβιντ δεν είναι απλή επιδημία ή πανδημία αλλά συνδημία; Η έννοια της συνδημίας αναδεικνύει την ταξική φύση της αρρώστιας καθώς σημαίνει, στο πιο απλό επίπεδο, δύο ή περισσότερες επιδημίες που δρουν ταυτόχρονα και αλληλεπιδρούν μέσα στ’ ανθρώπινα σώματα καθώς εξαπλώνονται, επιβαρύνοντας έτσι την ασθένεια. Έχοντας αναπτυχθεί τη δεκαετία του 1990 με σκοπό ν’ αναδείξει βιολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες σημαντικούς για την πρόγνωση και τη θεραπεία της αρρώστιας, η έννοια της συνδημίας αμφισβητεί την υγειονομική πολιτική στις καπιταλιστικές χώρες η οποία διαμορφώνεται κρύβοντας τον ταξικό παράγοντα.
Στην περίπτωση του Cov19, δύο διαφορετικών ειδών αρρώστιες αλληλεπιδρούν στους πληθυσμούς ανάλογα με την κοινωνική θέση τους. Από τη μια μεριά η μόλυνση με τον ιό SARS-CoV-2 και από την άλλη μεριά αρκετές μη μεταδοτικές ασθένειες οι οποίες πλήττουν τις διαφορές ομάδες άνισα, αποτυπώνοντας δηλαδή τις βαθιές ανισότητες που χαρακτηρίζουν τις καπιταλιστικές κοινωνίες και κατά κανόνα επιτείνοντας τ’ αποτελέσματά τους. Ο ιός συνήθως δεν σκοτώνει από μόνος του, αλλά δίνει τη χαριστική βολή σε ανθρώπους που έχουν υποκείμενα νοσήματα ή είναι γι’ άλλους λόγους ευπαθείς. Περισσότερο τρωτοί είναι εργάτες, ηλικιωμένοι και φτωχοί, δηλαδή ομάδες που, ακόμη και στις πλουσιότερες χώρες, έχουν ανέκαθεν ελλιπή πρόσβαση στο υγειονομικό σύστημα ενώ αντιμετωπίζουν τα βαρύτερα προβλήματα υγείας, για λόγους όπως κακή διατροφή και περιβάλλον ή ανθυγιεινές εργασιακές συνθήκες.
Με δύο λόγια, ο Cov19 σύντομα απέκτησε σαφή ταξική διάσταση, που αντανακλά τις οικονομικές ανισότητες του καπιταλισμού και τις κάθε λογής ρατσιστικές και έμφυλες διακρίσεις. Θυμόμαστε ότι στην Ελλάδα πρώτα έπληξε εύπορους που είχαν επισκεφτεί εκθέσεις μόδας στη βόρεια Ιταλία, καθώς και τους καλεσμένους ενός πρύτανη, γιατρού μάλιστα, που τότε πήρε αψήφιστα τις προειδοποιήσεις και έθαψε αρκετούς συνδαιτημόνες του. Σύντομα όμως πέθαινε κόσμος που έπαιρνε λεωφορείο για τη δουλειά και δεν είχε διασυνδέσεις για να εξασφαλίσει ΜΕΘ ή μονοκλωνικά, ούτε οικονομική άνεση ή γνώση για να ενισχύσει το ανοσοποιητικό του σύστημα.
Η συνδημία συνδέεται λοιπόν με περιβαλλοντικούς και ιατρικούς παράγοντες όπως μόλυνση του περιβάλλοντος, παχυσαρκία και έλλειψη βιταμίνης D, ενώ απαιτεί αντιμετώπιση όχι μόνον του ιού SARS-CoV-2 αλλά και χρόνιων νοσημάτων όπως υπέρταση, διαβήτης, καρδιοαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις, καθώς και καρκίνος. Όπως και οι άλλες συνδημίες αποτυπώνει, εκτός από την ταξική σύγκρουση, τις σχέσεις μεταξύ κράτους και κοινωνίας, που είναι πολύ διαφορετικές στα διάφορα κράτη του κόσμου.
Ο Cov19 βρήκε τη Δύση απροετοίμαστη. Απέδειξε πως ακόμη και τα ισχυρότερα κράτη της δεν είχαν θεσμούς ούτε προσωπικό, ούτε καν διάθεση, να προστατέψουν τους λαούς, μολονότι προηγούμενες επιδημίες τα είχαν προειδοποιήσει. Σήμερα δεν είναι καλύτερα προετοιμασμένα ν’ αντιμετωπίσουν νέες πανδημίες (Jessica A. Bell, Jennifer B. Nuzzo, Global Health Security Index: Advancing Collective Action and Accountability Amid Global Crisis, December 2021, στο www.GHSIndex.org). Στο μεταξύ η γενική θνητότητα τινάχθηκε στα ύψη καθώς τα συστήματα υγείας φράκαραν από την πανδημία και ο λαός ουσιαστικά αποκλείστηκε από τη δημόσια περίθαλψη. Οι εκατόμβες φτωχών οφείλονται στην κρατική πολιτική μάλλον παρά στον ιό, όπως αποδεικνύει η Ελλάδα που με πληθυσμό 140 φορές μικρότερο από την Κίνα καταγράφει τετραπλάσιους νεκρούς από τον Cov19.
Ελευθερία
Κεντρικός άξονας της ολιγαρχικής πολιτικής που εφαρμόστηκε στη διάρκεια της συνδημίας είναι το “κάνουμε την κρίση ευκαιρία”, σαρώνουμε δηλαδή μικρομεσαίους και λαό προωθώντας αναδιανομή υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου. Επιμέρους πλευρές της είναι, μεταξύ άλλων, διαλύουμε ΕΣΥ και δημόσια εκπαίδευση, ανομολόγητα προωθούμε ανοσία αγέλης αναγκάζοντας τους σκλάβους να κολλάν ο ένας στον άλλο σε λεωφορεία, χώρους εργασίας και εστίασης ή πανεπιστήμια, τους χωρίζουμε μάλιστα σ’ εμβολιασμένα ή ανεμβολίαστα πρόβατα και ερίφια και τους βάζουμε να πλακώνονται μεταξύ τους γελώντας με την αριστερά που χαζοχαρούμενα χειροκροτεί ή περί άλλα τυρβάζει, αφήνουμε στο έλεος του θεού τους συνταξιούχους που δεν παράγουν πλέον αλλ’ απλώς επιβαρύνουν ασφαλιστικά ταμεία, και άλλα παρόμοια. Όλα αυτά τα κάνουμε με προκάλυμμα τον μαζικό εμβολιασμό και ρίχνοντας στους ανεμβολίαστους την ευθύνη της προδιαγεγραμμένης υγειονομικής αποτυχίας. Αν για να πείσουμε χρειαστεί να εμβολιάσουμε και το χρυσόψαρό μας, το κάνουμε.
Η αριστερά δυστυχώς δεν κατάγγειλε αυτή την πολιτική συνολικά. Περιορίστηκε κυρίως σ’ αιτήματα ενίσχυσης του ΕΣΥ, η οποία είναι βεβαίως σωστή και απαραίτητη, αλλ’ ανεπαρκής όσο η υγειονομική πολιτική δεν αλλάζει εκ βάθρων. Από την αρχή της συνδημίας αριστεροί υγειονομικοί με ηρωική αυτοθυσία, όπως και οι περισσότεροι υγειονομικοί του δημοσίου, πολεμούν στην πρώτη γραμμή για να σώσουν ζωές. Ορθά επιμένουν ν’ αποσυμφορηθούν το ταχύτερο δυνατό οι ΜΕΘ που άφησαν ανοιχτές οι κυβερνώντες, ελάχιστες για τις ανάγκες της χώρας, και κανείς δεν μπορεί να τους καταδικάσει επειδή υποκύπτουν στον κυνικό κυβερνητικό εκβιασμό. Ωστόσο σπάνια ασκούν συνολική κριτική στην κυβερνητική πολιτική.
Η πολιτική που εφαρμόζουν όλες οι κυβερνήσεις σε ΗΠΑ και ΕΕ συγκρούεται με τη βασική αρχή της επιδημιολογίας, ότι πάντοτε αντιμετωπίζεις τις επιδημίες δρώντας σύντονα σε τέσσερεις πυλώνες. Περιορισμός της δυνατότητας εξάπλωσης και συστηματική ανίχνευση του ιού (ποτέ δεν έγιναν στην Ελλάδα, παρά τ’ αλλεπάλληλα λοκντάουν και τη διασπάθιση δισεκατομμυρίων σε αναξιόπιστα τεστ), ενίσχυση του εθνικού συστήματος υγείας (η κυβέρνηση αντίθετα έκοψε τους πόρους του ΕΣΥ και εγκληματικά απέλυσε εφτά χιλιάδες υγειονομικούς με το πρόσχημα ότι έμειναν ανεμβολίαστοι, χωρίς δυστυχώς η αριστερά να τους στηρίξει όπως έπρεπε), άμεση ενίσχυση της υγείας όλου του πληθυσμού με φαρμακολογικά μέτρα (εδώ κρύβουν συστηματικά την επιτυχία φτωχότερων χωρών, όπως Κούβα και Νικαράγουα αλλ’ ακόμη και άγρια καπιταλιστικών όπως Ινδία και Ινδονησία, που μοίρασαν μαζικά βιταμίνη D και C, υδροξυχλωροκίνη, ιβερμεκτίνη και άλλα φθηνά φάρμακα τα οποία οι φαρμακευτικές συκοφαντούν επειδή δεν τους φέρνουν κέρδος), και τέλος εμβολιασμός ευπαθών ομάδων αν πράγματι αυτός είναι εφικτός, με εμπεριστατωμένη ιατρική απόφαση για κάθε συγκεκριμένο πρόσωπο και όχι μαζικά και καταναγκαστικά.
Το φιάσκο λοιπόν των Δυτικών χωρών ήταν αναμενόμενο. Όταν εφαρμόζεις πολιτική αντίθετη στις βασικές επιστημονικές αρχές, τι άλλο περιμένεις; Έλπιζαν να το συγκαλύψουν με επικοινωνιακή διαχείριση. Απέτυχαν. Αποτέλεσμα, από τη μια μεριά να τους λοιδορούν συστημικοί γιατροί λέγοντας αυτά που αποφεύγει να πει η αριστερά (https://swprs.org/professor-ehud-qimron-ministry-of-health-its-time-to-admit-failure/)και από την άλλη οι θεματοφύλακες του συστήματος ν’ ανησυχούν για την κατάρρευση της αξιοπιστίας τους. Όχι τυχαία ο Μπιλ Γκέιτς θεωρεί πως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του 2022 είναι “η δυσπιστία προς τους θεσμούς” (https://www.gatesnotes.com/About-Bill-Gates/Year-in-Review-2021).
Ειδικοί και πολιτικοί από πέρυσι ξέχασαν και μια άλλη βασική γνώση της επιδημιολογίας. Ενόσω ο ιός κυκλοφορεί στην κοινότητα, ο μαζικός εμβολιασμός με “διάτρητα” εμβόλια (τα οποία δηλαδή δεν εμποδίζουν τη μετάδοση, δεν είναι αποστειρωτικά, αλλ’ απλώς περιορίζουν τα συμπτώματα) είναι επικίνδυνος επειδή πρακτικά καταργεί το εξελικτικό πλεονέκτημα των ελαφρότερων μεταλλάξεων και βοηθά να εξαπλωθούν πιο επικίνδυνα στελέχη. Λόγου χάρη η Κίνα πέτυχε να σβήσει τον ιό ήδη από τον Μάρτη του 2020 χωρίς να χρησιμοποιήσει εμβόλια, και μόνον το 2021, ενώ ιός δεν υπήρχε στην κοινότητα, χρησιμοποίησε μαζικά εμβόλια παραδοσιακής πρωτεϊνικής τεχνολογίας και όχι πειραματικά όπως είναι όλα όσα βάζουμε εμείς εδώ. Στην Κούβα επίσης χρησιμοποίησαν μαζικά πρωτεϊνικά εμβόλια το περασμένο καλοκαίρι, ενώ ο ιός δεν κυκλοφορούσε, και επίσης χλωροκίνη και άλλα φάρμακα. Χωρίς μαζικό κίνημα εστιασμένο σε ζητήματα υγείας οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις αδιαφορούν στις σχετικές αγωνιώδεις προειδοποιήσεις ειδικών (https://www.voiceforscienceandsolidarity.org/videos-and-interviews/second-call-to-who-please-dont-vaccinate-against-omicron).
Για να πειθαναγκάσουν το λαό να εμβολιαστεί, αρκετές κυβερνήσεις, μεταξύ τους και η ελληνική, επέβαλαν απαρτχάιντ σε βάρος μεγάλου μέρους του πληθυσμού που χαρακτηρίζεται ανεμβολίαστος ακόμη και αν έχει διπλοεμβολιαστεί. Έτσι ακυρώνουν δημοκρατικές ελευθερίες και δικαιώματα, με την αριστερά ν’ αυτοακυρώνεται όσο σιωπά γι’ αυτό. Η αριστερά επίσης σιώπησε δυστυχώς για την πρόληψη της νόσησης και την πρώιμη επιθετική θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή ιβερμεκτίνης, χλωροκίνης και άλλων φαρμάκων, καθώς και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος με βιταμίνες D και C και ψευδάργυρο, που χρησιμοποιήθηκαν μαζικά το 2021 σε πολλές χώρες με μεγάλη επιτυχία. Αποφεύγει δυστυχώς να θέσει το κρίσιμο ερώτημα, πώς κατόρθωσαν φτωχές χώρες της Αφρικής, της λατινικής Αμερικής και της Ασίας ν’ αντιμετωπίσουν τον covid 19 με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία από τις καπιταλιστικές μητροπόλεις; Τι έκαναν και έχουν εντυπωσιακά λιγότερες νοσηλείες, διασωληνώσεις και θανάτους; Όσο δεν θέτουμε αυτό το ερώτημα, δεχόμαστε τη βάση μιας υγειονομικής πολιτικής που αποδείχθηκε καταστροφική.
Επιχείρηση Ελευθερία
Ως το τέλος του 2021 για να “πουλήσει” τους εμβολιασμούς η ελληνική κυβέρνηση διαφήμισε την Επιχείρηση Ελευθερία. Σύμφωνα με την ακατάσχετη προπαγάνδα τα πρόβατα σπάνια αρρώσταιναν και δήθεν δεν μετέδιδαν τον ιό, επομένως ορθά κυκλοφορούσαν ελεύθερα ατεστάριστα και απροφύλακτα, ενώ εξίσου ορθά τα ερίφια απαγορεύτηκε ακόμη και κάλτσες ν’ αγοράσουν χωρίς να δείξουν κοστολογημένη σε ευρώ και προσωρινότατης ισχύος δήλωση μετάνοιας. Αποτέλεσμα, οι εμβολιασμένοι συνωστίζονται απροστάτευτοι σε χώρους εργασίας και ταβέρνες δίχως εξαερισμό όπου ελεύθερα κολλούν άλλους εμβολιασμένους, χωρίς αυτό να ενοχλεί κανάλια και κυβέρνηση που το εγκρίνουν, ζητώντας βασικά να γονατίσουν τα ερίφια.
Η πολύτιμη αυτή ελευθερία των εμβολιασμένων δεν πρέπει βεβαίως να περιοριστεί, ώστε να μη δοθεί λάθος μήνυμα. Αν δεν έχουν προνόμια σε σχέση με τους ψεκασμένους ίσως μετανιώσουν που εμβολιάστηκαν. Ελεύθερα ατεστάριστα και απροφύλακτα λοιπόν συνεχίζουν να μεταδίδουν και τα κρούσματα πληθαίνουν, πάντοτε φυσικά με ευθύνη των εριφίων. Η αριστερά ωστόσο ξεχνά ότι, αν σήμερα οι αστοί γελούν με το διχασμό του λαού και τη δική της αυτοταπείνωση, αύριο θα μας φορτώσουν όσο μπορούν τις ευθύνες. Όταν πάψουν να φταιν οι ανεμβολίαστοι, θα φταίει η αριστερά. Οι συστημικοί ανεμπόδιστα ξαναγράφουν την ιστορία, και αύριο Άδωνις και Πλεύρης δεν θα δυσκολευτούν να πουν πως οι ίδιοι ήταν ανέκαθεν κατά των εμβολίων, αλλά τους εμβολιασμούς τους επέβαλε η αριστερά. Αν εμείς δεν χτυπήσουμε συνολικά την κυβερνητική πολιτική, και κατά μέτωπο την έμφασή της στους εμβολιασμούς, θα πληρώσουμε ακριβά τη σημερινή μας αφωνία.
Η συνδημία δεν έφερε μόνο κρατικά μέτρα που δεν έχουν προηγούμενο, από τον καταναγκαστικό εγκλεισμό ολόκληρων κοινωνιών ως τους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς με σκευάσματα για τα οποία οι παραγωγοί τους δεν παίρνουν την ευθύνη. Επίσης σηματοδοτεί μια αλλαγή της πολιτικής και επιστημονικής κουλτούρας, καθώς τα κράτη επιβάλλουν μυστικότητα σε ζωτικά επιδημιολογικά δεδομένα, ενώ τα μίντια αποκλείουν ή και αφορίζουν τους επιστήμονες που διαφωνούν με την επίσημη άποψη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα στη χώρα μας τον καθηγητή του Στάνφορντ Ιωαννίδη. Το αμερικανικό κράτος προσπάθησε να κρατήσει μυστικά ως το 2096 τα στοιχεία με βάση τα οποία αδειοδότησε το εμβόλιο της Pfizer, και επιμένει να μη δημοσιοποιεί τα στοιχεία για τις παρενέργειες των εμβολιασμών μολονότι τα παραχωρεί σε ιδιωτικές εταιρείες που τα χρησιμοποιούν για δικούς τους σκοπούς (https://trialsitenews.com/attorney-continues-fight-for-release-of-covid-19-vaccine-safety-data/).
Οι άρχουσες ολιγαρχίες των δυτικών χωρών αξιοποίησαν την υγειονομική κατάσταση ανάγκης για να προωθήσουν την περιστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς και τον επόμενο γύρο απαλλοτριωτικής συσσώρευσης. Μ’ εξαίρεση τη Γαλλία και λίγες άλλες δυτικές χώρες, η αριστερά δυστυχώς δεν αντιστάθηκε. Χρειάστηκε φιλόσοφοι όπως ο Τζιόρτζιο Αγκάμπεν να μας θυμίσουν ότι η κατά παραχώρηση ελευθερία δεν είναι ελευθερία (https://bit.ly/3oJM4Nd). Είναι συντριπτική ήττα για την εργατική τάξη και το λαό, να προστεθεί ο διαχωρισμός μεταξύ υγειονομικά ορθοφρονούντων και διαφωνούντων στους παγιωμένους διαχωρισμούς που προωθεί ο καπιταλισμός ώστε ν’ αναπαράγει το ταξικό προνόμιο -έμφυλους, ρατσιστικούς, εθνικούς, θρησκευτικούς και τα παρόμοια.
Άλλη μεγάλη ήττα ήταν οι περιορισμοί της ελευθερίας που ήρθαν δήθεν προσωρινά και συνεχίζονται μολονότι δεν δικαιολογούνται πλέον από τα επιστημονικά δεδομένα. Τις ερχόμενες εβδομάδες η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει την υγειονομική κρίση, που μόνη της προκάλεσε διαλύοντας το σύστημα δημόσιας υγείας, για να τους παρατείνει. Χωρίς τον ξεσηκωμό της Νέας Σμύρνης θα είχε ήδη κλιμακώσει την αυταρχική και συχνά επιδεικτικά παράλογη πολιτική της. Ήδη μεγάλο μέρος του λαού αντιλαμβάνεται ότι τα δήθεν έκτακτα μέτρα δεν θα φύγουν χωρίς αγώνα. Αυτό τον αγώνα όμως κάποιος πρέπει να τον οργανώσει. Αν δεν το κάνει η αριστερά αφήνει την πρωτοβουλία στη λεγόμενη λαϊκή δεξιά, η οποία κυρίως ενδιαφέρεται να πείσει τους νοικοκυραίους ότι μπορεί να τους προστατέψει από την επέλαση του ολιγαρχικού κεφαλαίου. Χωρίς να μπορεί πράγματι να το κάνει εφόσον δεν αμφισβητεί την καπιταλιστική συσσώρευση που είναι η βαθύτερη αιτία της προϊούσας κοινωνικής πόλωσης και της καταστροφής των μικρομεσαίων.
Μετά τη λαίλαπα
Την απαλλοτριωτική συσσώρευση και την επακόλουθη κοινωνική πόλωση μόνον η αριστερά μπορεί να σταματήσει. Αριστερά σημαίνει κίνημα που αγωνίζεται να περάσουν πόροι και εξουσία από τους λίγους στους πολλούς, από τους ισχυρούς στους αδύναμους, από τους πλούσιους στους φτωχούς. Συλλογικά και δημοκρατικά οργανωμένο, λαϊκό και αντισυστημικό, με ηγεσία σφιχτοδεμένη αλλ’ ανοιχτή στο διάλογο και επιστημονικά ενήμερη. Με συνολικό όραμα κοινωνικής αλλαγής και μεταβατικό πρόγραμμα για το πώς θα περάσουμε από το καπιταλιστικό σήμερα στο ελεύθερο αύριο. Που έχει θέση για όσα απασχολούνε το λαό και του μιλά ειλικρινά και αδιαμεσολάβητα, στη γλώσσα του και με σεβασμό στις μέριμνές του, προσπαθώντας να τον ενώσει. Αν κρύβεται ή είναι αυτοαναφορική, ή και υποκλίνεται στους ολιγάρχες, απλώς δεν είναι αριστερά.
Η οργανωμένη αριστερά έχει σχεδόν δύο αιώνες ζωής, και ενάμιση αιώνα τα μαζικά της κόμματα σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτά τα κόμματα μπόρεσαν ν’ αποκτήσουν λαϊκό έρεισμα μόνον όταν συνέδεσαν το σχέδιο συνολικής ανατροπής της καπιταλιστικής κοινωνίας, που κινητοποιούσε κυρίως ριζοσπάστες διανοούμενους και ακραία καταπιεσμένες ομάδες, με δημοκρατικά και οικονομικά αιτήματα τα οποία είχαν απήχηση σ’ ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Ακόμη και η μαζική αναρχική οργάνωση CNT στην Ισπανία κατέθεσε ένα μεταβατικό πρόγραμμα κοινωνικής αλλαγής. Σε μεγάλο μέρος του κόσμου οι κομμουνιστές πήραν την εξουσία. Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης όμως οι γραφειοκρατίες που έλεγχαν τα περισσότερα μέχρι τότε αριστερά κόμματα εκσυγχρονίστηκαν, μεταλλάχθηκαν και επί της ουσίας προσχώρησαν στον φιλελευθερισμό. Μέριμνά τους έγινε η ομαλή αναπαραγωγή του συστήματος μάλλον παρά η ανατροπή του. Έκτοτε η ευρωπαϊκή αριστερά φυλλορρόησε.
Τις δεκαετίες της χρηματιστικοποίησης μετά το 1970 αποσαθρώθηκε επίσης η προλεταριακή κουλτούρα αυτενέργειας, συλλογικότητας και αλληλεγγύης, που σιγά σιγά είχε κερδίσει τα λαϊκά στρώματα χάρη στη συστηματική δράση και ζύμωση σοσιαλιστικών και αναρχικών οργανώσεων, χτίζοντας εντέλει έναν χωριστό και αυτόνομο τρόπο ζωής που έδινε ελπίδα και νόημα στην καθημερινότητα των ταπεινών και καταφρονεμένων. Ωστόσο η περίοδος των εξατομικευμένων θατσερικών προλετάριων, που απολάμβαναν την κατάσταση του υπερχρεωμένου δουλοπάροικου και για λίγα άλλα ενδιαφέρονταν όσο είχαν μπύρα, ρόδα και τσόντα, μοιάζει να έληξε. Ήδη στις ΗΠΑ συζητούν αν τα αυθόρμητα ξεσπάσματα και τα μαζικά κινήματα που απροσδόκητα επιστρέφουν στο πολιτικό προσκήνιο θα στραφούν προς το σοσιαλισμό ή το φασισμό (https://www.strategic-culture.org/news/2021/12/02/revival-class-politics-in-us-socialism-or-fascism/). Τα πολιτικά συστήματα της Ευρώπης δεν έχουν μεγαλύτερη νομιμοποίηση και δεν μοιάζουν περισσότερο ανθεκτικά στην αμφισβήτηση από τα κάτω.
Συνήθως οι εξεγέρσεις έρχονται αφού πρώτα έχουν περάσει τα χειρότερα, και η λήξη της συνδημίας θα σημάνει μια περίοδο αποσυμπίεσης στην οποία θα γίνουν ακόμη πιο δυσβάστακτες οι οικονομικές της παρενέργειες. Η αριστερά πρέπει να κάνει κάθε προσπάθεια για να εκφράσει την οργή και να δώσει αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο στην αμφισβήτηση που εξαπλώνεται. Μόνον αν προσελκύσει το κομμάτι του λαού που αποξενώνεται από το σύστημα έχει ελπίδα να επιστρέψει στο πολιτικό προσκήνιο και να φράξει το δρόμο στ’ ακροδεξιά μαζικά κινήματα, με άλλα λόγια φασιστικά, που επίσης τροφοδοτούνται από την προϊούσα κρίση νομιμοποίησης. Προϋπόθεση για να τα πετύχει όλα αυτά η αριστερά είναι να μην αφήσει τη λαϊκή δεξιά, των νοικοκυραίων, να μονοπωλήσει την κριτική στην υγειονομική όσο και την οικονομική και την πολιτική διαχείριση της πανδημικής κρίσης από την κυβερνώσα φιλελεύθερη ακροδεξιά. Ελπίδες έχει μόνον αν ξαναγίνει δημοκρατική και λαϊκή, όπως ήταν προτού υποκύψει στον φιλελευθερισμό.
του Σπύρου Μαρκέτου, Καθηγητή πολιτικών επιστημών στο ΑΠΘ
