Ο στασιμοπληθωρισμός παγιώνεται, εντείνοντας τους ανταγωνισμούς και τη φτώχεια
του Κ. Μ.
Τα τελευταία δύο χρόνια η παγκόσμια οικονομία έχει βρεθεί σε ένα περιβάλλον στασιμότητας και καπιταλιστικών αδιεξόδων το πώς θα επανέλθουν η ανάπτυξη και οι επενδύσεις. Τα μεγάλα οικονομικά κέντρα έχουν δοκιμάσει πολιτικές προστατευτισμού και μέτρα συσσώρευσης κεφαλαίου, όμως δεν έχουν οδηγήσει σε διέξοδο. Αντιθέτως, φαίνεται ότι οι ανταγωνισμοί κλιμακώνονται και πιθανόν δεν θα περιοριστούν στους εμπορικούς πολέμους.
ΗΠΑ και αναπτυσσόμενες οικονομίες
Το βάθεμα της κρίσης που σέρνεται εδώ και μιάμιση δεκαετία έχει φέρει συγκρούσεις σε τοπικό επίπεδο μεν, η δε συμμετοχή και ανάπτυξη σχεδιασμών από ΗΠΑ και ΝΑΤΟ δείχνουν μια δυναμική αναβάθμιση αντεπιθέσεων. Αναθεωρητικές δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα και άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες που ανήκουν στις BRICS προσπαθούν να στήσουν το αντίπαλο δέος των G7. Το σχέδιο των BRICS για απεξάρτηση από το δολάριο στη διεθνή αλλά και σε τοπικές οικονομίες δεν θα λυθεί από την ένταξη δεκάδων κρατών και μόνο. Κυρίως προσκρούει στους ιδιαίτερους ανταγωνισμούς των ίδιων των κρατών-μελών και εξαρτώνται από τις κυβερνήσεις που εκλέγονται. Ενδεικτικά, η Αργεντινή των Περονιστών προετοιμαζόταν να ενταχθεί προχωρώντας μια συνεργασία με την Βραζιλία του Λούλα, όμως η εκλογή του ακροδεξιού Μιλέι μπλόκαρε την διαδικασία και έχει φέρει σαρωτικές οικονομικές και αντεργατικές μεταρρυθμίσεις έκτοτε. Κίνα και Ινδία διαγωνίζονται για την επικράτηση τους στον παγκόσμιο Νότο, ακολουθούν διαφορετική στάση στους G20, καθώς και οι εμπορικές τους σχέσεις και οι αμυντικές συνεργασίες με άλλα κράτη είναι ανταγωνιστικές.
Οι ΗΠΑ έχοντας όμως βγει από ένα 2022 με μέσο πληθωρισμό στο 8% και ανάπτυξη στο 1,9% και περνώντας τον τραπεζικό πανικό του Μαρτίου ‘23 με αποτέλεσμα την τριπλή χρεοκοπία Silicon Valley Bank, Signature, Silvergate για τα κρυπτονομίσματα, έκλεισε τελικά το 2023 με πληθωρισμό στο 3,4% και ανάπτυξη στο 2,5%. Στην μάχη να παλευτεί ο πληθωρισμός, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα διατήρησε υψηλά τα επιτόκια 5-5,5%, όμως το 2024 οι αναλυτές προκρίνουν τη μείωσή τους για να μην οδηγηθεί η αμερικανική οικονομία σε ύφεση. Οι προβλέψεις τους για άνοδο του ΑΕΠ το 2024 είναι στο χαμηλό 1,5%. Η αδυναμία ανάκαμψης της πρώτης οικονομίας στον κόσμο την οδηγεί σε μια επιθετική στρατηγική στις στρατιωτικές συμμαχίες της για να τιθασεύσει ανταγωνίστριες αναδυόμενες οικονομίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η συμμαχία «ασφαλείας» AUKUS (Αυστρ.-Ην.Βασιλ.-ΗΠΑ) σε Ειρηνικό και Ινδικό, η επέκταση του ΝΑΤΟ σε Σκανδιναβία-Βαλτική-Ουκρανία και η επιχείρηση περιφρούρησης της ναυσιπλοϊας στην Ερυθρά θάλασσα.
Το εμπάργκο απέναντι στη Ρωσία δεν ανέκοψε την οικονομική της δραστηριότητα και τις εξαγωγές. Το εμπόριο στη Μαύρη Θάλασσα περιορίστηκε, όμως οι εμπορικές συναλλαγές κρατών από όλο τον κόσμο δεν σταμάτησαν, ειδικά για το ρωσικό φυσικό αέριο. Η παγκόσμια ναυτιλία βρήκε πολλαπλούς τρόπους, όχι μόνο να ξεπεράσει τους ανταγωνισμούς, αλλά και να κερδοφορήσει, αποτυπώνοντας μια μεγάλη αντίφαση μέσα στην καπιταλιστική κρίση.
Ευρωπαϊκή Ένωση
Οι επιχειρηματικές και επενδυτικές δραστηριότητες στην Ευρωζώνη έχουν πέσει μέσα στον Γενάρη ‘24 στο χαμηλότερο ποσοστό του τελευταίου εξαμήνου. Η κρίση επιμένει με την ακρίβεια παρά την πτωτική πορεία του πληθωρισμού. Η απασχόληση στις υπηρεσίες παραμένει σε στασιμότητα ενώ στην παραγωγή έχει καθοδικούς ρυθμούς. Η ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα έχει επίσης επιδράσει σφοδρά στις εμπορικές οδούς και στις εφοδιαστικές αλυσίδες με καθυστερήσεις και κόστη για τη ναυτιλία, που εξωθείται στον περίπλου της Αφρικής έναντι του περάσματος από τη διώρυγα του Σουέζ.
Οι πολιτικές «οικονομικού προστατευτισμού» στην ΕΕ συνεχίζονται και το 2024. Τον Γενάρη, η Κομισιόν παρουσίασε σχέδιο «οικονομικής ασφάλειας» και μέτρα ελέγχου, τόσο για τις επενδύσεις σε τρίτες χώρες όσο και για τις εξαγωγές στους τομείς εξοπλισμών, πληροφοριών, έρευνας και καινοτομίας. Η πολιτική αυτή στοχεύει κυρίως να θέσει ανάχωμα απέναντι στην Κίνα και την Ρωσία, καθώς και να περιορίσει εξερχόμενες επενδύσεις για παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας στις δύο χώρες.
Η ΕΚΤ αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητα τα τρία βασικά επιτόκιά της (κύριας αναχρηματοδότησης 4,50%, διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης 4,75%, διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων 4%) υπό τον φόβο να δοκιμαστεί εναλλακτικό σχέδιο για τη μείωση του πληθωρισμού πέρα από τις αυστηρές συνθήκες χρηματοδότησης που μειώνουν τη ζήτηση.
Η Γερμανία, ως παράδειγμα ισχυρής ευρωπαϊκής οικονομίας, βρίσκεται επίσης σε στασιμότητα με τις προβλέψεις ανάπτυξης για το 2024 να περιορίζονται στο 0,7% (Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Ifo) και στο 0,3% (Ινστιτούτου Μακροοικονομικής Πολιτικής). Ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός που εγκρίθηκε προβλέπει περικοπές έως και 19 δισ. σημαίνοντας λιγότερες δημόσιες δαπάνες και λιγότερες ελαφρύνσεις για τα νοικοκυριά.
Μεγάλο κεφάλαιο και δημοσιονομική πολιτική στην Ελλάδα
Η Ελλάδα ακολουθεί την κρισιακή δίνη της παγκόσμιας οικονομίας. Η ελληνική οικονομία παραμένει σε στασιμότητα και η ανάπτυξη που υπόσχεται η ΝΔ ετησίως στη ΔΕΘ και στον προϋπολογισμό δεν έρχεται, ούτε διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Η κυβερνητική αφήγηση πριν από περίπου 2 χρόνια, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία (Φεβ.’22), επικεντρώθηκε στις ανατιμήσεις σε ενέργεια – μεταφορές – τρόφιμα ως αποτέλεσμα της «επίθεσης της Ρωσίας». Αποκρύπτοντας έτσι το γεγονός ότι το άνοιγμα των αγορών μετά από 2 χρόνια καραντίνας δεν επανεκκίνησε την οικονομία αλλά έφερε στασιμοπληθωρισμό και αυξανόμενη ακρίβεια παίρνοντας την σκυτάλη από τα προηγούμενα χρόνια. Η κυβέρνηση μετατρέπει το κράτος πρόνοιας σε φιλοδωρήματα με τα διαφόρων ειδών pass, την ίδια στιγμή που επιχορηγούσε με κρατικό χρήμα την επιχειρηματική κερδοφορία για να καταπολεμήσει αυτό που κατονομάζει «εισαγόμενο πληθωρισμό». Για να φτάσουμε το 2023 με το ΔΝΤ να περιγράφει το διεθνές φαινόμενο του «πληθωρισμού της απληστίας». Μια πραγματικότητα που στη χώρα μας έχει διογκωθεί από την οικονομική πολιτική της ΝΔ, χαρίζοντας υπερκέρδη σε μεγάλες επιχειρήσεις, τις ίδιες που θεωρούνται στυλοβάτες της οικονομίας και μοχλοί της ανάπτυξης.
Προσφάτως, έρευνα της ICAP CRIF κατέταξε τις πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρείες για το 2022 με βάση τα κέρδη ΕΒΙΤDA (προ φόρων-τόκων και αποσβέσεων). Από ένα σύνολο 20.470 εταιρειών με δημοσιευμένους ισολογισμούς, οι 500 πρώτες εταιρείες κάλυψαν το 69,0% του συνολικού κύκλου εργασιών και εμφάνισαν συνολικά κέρδη €25,1 δισ., 84,5% επί του συνόλου.
Στην κορυφή της κερδοφορίας στον κλάδο της βιομηχανίας βρίσκονται τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΧΑΛΚΟΥ & ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ και MONDELEZ ΕΛΛΑΣ καλύπτοντας το 58,6% των συνολικών κερδών του τομέα, αποκαλύπτοντας ένα ισχυρό ολιγοπώλιο που ενισχύεται χρόνο με τον χρόνο. Ενδεικτικό και χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, που συνεχίζει πέρα από την παραγωγή έργων και ενέργειας να δραστηριοποιείται στις επενδύσεις εξαγοράζοντας εταιρείες ενέργειας (Watt+Volt, Unison, Volterra, EfaEnergy) και μεταλλουργίας (Imerys Βωξίτες). Συνεπώς, οι αριθμοί αύξησης της κερδοφορίας είναι σε αρκετές περιπτώσεις πλασματικοί, καθώς δεν αποτελούν ανάπτυξη του κλάδου στην παραγωγή, αλλά συσσώρευση λόγω κεφαλαιαγοράς.
Αντίστοιχα, οι κορυφαίες 5 εταιρείες σε τραπεζικό και ασφαλιστικό κλάδο αντίστοιχα καταλαμβάνουν το 95,1% και 87,5% επί του συνόλου των κερδών. Στο εμπόριο και είδη τροφίμων επίσης το ⅓ της αγοράς το καλύπτουν οι 5 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις (όπως ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, JUMBO, ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ). Είναι ξεκάθαρο ότι εν μέσω ακρίβειας και πληθωρισμού στα ύψη για τρόφιμα και ενέργεια, οι επιχειρήσεις αναδείχθηκαν ήδη για το 2022 στις πιο επικερδείς. Συνεπώς, καμία αρνητική συνθήκη (πολέμου-μεταφορών-επενδύσεων) της ύφεσης δεν τις ζημίωσε, αντίθετα οι τσέπες των πληβείων τάξεων επωμίστηκαν ολόκληρο το βάρος.
Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεί ο ΔΕΔΔΗΕ, με ποσοστιαία αύξησης των κερδών του για το 2022 στο 429%. Ενώ για το 2024, το Υπ. Περιβάλλοντος & Ενέργειας έχει δρομολογήσει επενδύσεις ύψους 460 εκατ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων διανομής (αύξηση ισχύος υποσταθμών, υπογειοποίηση κ.ά.). Η προβολή ανάπτυξης του ΔΕΔΔΗΕ όμως κρύβει σε μεγάλο βαθμό την επίθεση που δέχεται ο κόσμος της εργασίας. Τον Δεκέμβρη του ‘23, ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ απαντώντας σε ερώτηση βουλευτών επιβεβαίωσε ότι έχουν αποκοπεί από την παροχή ρεύματος 191 πλημμυροπαθείς αγρότες και κτηνοτρόφοι της Θεσσαλίας, ενώ εκκρεμούν 823 επιπλέον περιπτώσεις. Η κυβέρνηση επενδύει στην ενέργεια παράλληλα με μια επίθεση στην παροχή υπηρεσιών και στην τιμολόγηση των νοικοκυριών, των μικρών επιχειρήσεων και αγροτών.
Η κυβερνητική πολιτική της ΝΔ έχει στόχο τη φτωχοποίηση του λαού, ο πληθωρισμός έχει χαρακτηριστικά αισχροκέρδειας, αλλά ακόμα κι αν μειώθηκε τους τελευταίους λίγους μήνες η ακρίβεια είναι ανεξέλεγκτη. Με το νέο έτος η Ελληνική Στατιστική Αρχή δημοσίευσε στοιχεία για τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στην κατηγορία «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» αποτυπώνοντας τις αυξήσεις από τον Δεκέμβρη ‘20 στον Δεκέμβρη ‘21 κατά 4,3%, από τον Δεκέμβρη ‘21 στον Δεκέμβρη ‘22 κατά 15,5% και από τον Δεκέμβρη ‘22 στον Δεκέμβρη ‘23 κατά 8,9%, φανερώνοντας μια 3ετία σφοδρής επίθεσης στα λαϊκά εισοδήματα.
Η κυβέρνηση στοχεύει επίσης στους μικρούς επαγγελματίες μέσα από τον νέο φορολογικό νόμο, με πρόσχημα τον «περιορισμό της φοροδιαφυγής». Η αύξηση της φορολόγησης βασίζεται στην τεχνητή άνοδο των εισοδημάτων για τα 1,3 εκατ. επαγγελματικών ΑΦΜ, από τα οποία όμως, το 77% δεν απασχολεί προσωπικό και το 96,9% απασχολεί κάτω των δέκα εργαζομένων βάσει του ΕΦΚΑ. Επομένως, πρόκειται για μια ευθεία επίθεση οικονομικού στραγγαλισμού στους μικρομεσαίους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.
Γίνεται κατανοητό ότι ο κρατικός προϋπολογισμός εξυπηρετεί επιδοτήσεις του μεγάλου κεφαλαίου και πολεμικούς εξοπλισμούς μέσα από μια σφιχτή οικονομική λιτότητα στις κοινωνικές παροχές και την περικοπή των δημοσίων δαπανών αλλά και με μια ληστρική φορολογία που απομυζεί τα εργατικά εισοδήματα. Ο μόνος λόγος που προχώρησε η αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης του Ελληνικού Δημοσίου στην επενδυτική κατηγορία είναι το εχέγγυο της ΝΔ, ως γνήσιος εκφραστής και προστάτης των συμφερόντων της αστικής τάξης.
Το κεφάλαιο σε ολόκληρο τον πλανήτη ετοιμάζεται για νέες επιδρομές και στους ανταγωνιστές του και στις πληβείες τάξεις. Πρέπει να προετοιμαστούμε ανάλογα.
