Αντιφασιστική Φρουρά | Τεύχος 64 | ΦΕΒ 2025
Στις αρχές του 20ου αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ονοματιστεί «Μεγάλος Ασθενής» γιατί ενώ είχε όλο το ιστορικό βάρος μιας τεράστιας αυτοκρατορίας, βρισκόταν σε μια παρατεταμένη κρίση. Το καθεστώς βρισκόταν σε σήψη και σταδιακά έχανε τη δυνατότητα γεωστρατηγικής επιρροής. Ήταν κατανοητό πως ο επόμενος πόλεμος θα γινόταν (και) για τη μοιρασιά της επιρροής του στα νέα αναδυόμενα στρατόπεδα. Η ΕΕ μετά το ξέσπασμα της Παγκόσμιας Κρίσης το 2008 εμφανίζει παρόμοια χαρακτηριστικά.
Μέχρι και τις αρχές του 21ου αιώνα η ευρωπαϊκή στρατηγική ήταν το νέο οικονομικό και πολιτικό όραμα στον πλανήτη. Χώρες από το πρώην ανατολικό μπλοκ έστηναν σειρά να γίνουν μέλη και εξεταζόταν ακόμα και η επέκταση στην Τουρκία. Το Ευρώ διεκδικούσε από το δολάριο την πρωτοκαθεδρία στις παγκόσμιες αγορές. Η Κοινή Αγορά και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα αποτελούσαν παγκόσμιο συστημικό παράγοντα. Σχεδιάζονταν Κοινό Σύνταγμα και δημιουργία ενιαίου Ευρωστρατού. Περασμένα μεγαλεία, διηγώντας τα να κλαις.
Η Τουρκία όχι μόνο δεν θέλει να μπει αλλά πλέον έχει αποχωρήσει και η Αγγλία. Η Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική βρίσκεται υπό αμφισβήτηση μέσα από τις διαφορετικές στρατηγικές απέναντι στη Ρωσία. Το Ευρώ έχει χάσει το παιχνίδι στις διεθνείς αγορές. Το χειρότερο, όμως, είναι πως ενώ οι ΗΠΑ εμφανίζουν μια έστω ασθενική ανάπτυξη, ενώ οι χώρες της ΕΕ βρίσκονται σε μόνιμη στασιμότητα εδώ και δεκαεπτά χρόνια. Η ψαλίδα ΗΠΑ – ΕΕ έχει ανοίξει αδιαμφισβήτητα υπέρ των ΗΠΑ και αυτό γεννά και πολιτική κρίση στην Ευρώπη.
Οι αστικές τάξεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας δεν αποτελούν κάποιο παρία του παγκόσμιου καπιταλισμού. Έχουν παγκόσμιο κύρος με προαιώνιες αποικίες και δεν πρόκειται με κανένα τρόπο να αποδεχτούν να γίνουν υπηρετικό προσωπικό του αμερικάνικου κεφαλαίου. Η στήριξη του ευρωπαϊκού νότου από τις γερμανικές τράπεζες δεν απέφερε τόσα κέρδη όσα ήλπιζαν. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα έχει μαζέψει τα παλιά «σκουπίδια» του νότου αλλά η κάθε Ελλάδα κατευθύνει τα μεγάλα συμβόλαια (τύπου εκμετάλλευσης ΑΟΖ και πολεμικούς εξοπλισμούς) προς αμερικάνικες επιχειρήσεις . Η Γερμανία – Γαλλία όχι μόνο δεν κερδίζουν αναβαθμισμένο ρόλο στις οικονομίες που ανοικοδόμησαν, αλλά χάνουν και στρατηγικές επενδύσεις σε Ασία – Αφρική είτε από κινέζικα, είτε από αμερικάνικα κεφάλαια. Τέλος, το εμπάργκο ενάντια στη Ρωσία έχει εκτοξεύσει τα ευρωπαϊκά ελλείμματα προς όφελος των αμερικανικών εταιρειών φυσικού αερίου.
Το στρατηγικό οικονομικό και πολιτικό αδιέξοδο πριμοδοτεί την ακροδεξιά και τη φασιστική εκτροπή όχι, όμως, με την εκδοχή του Τραμπ. Η ακροδεξιά του Τραμπ είναι ο νικητής, κυρίαρχος αλλά και αχόρταγος καπιταλιστής. Η αστική τάξη διαμορφώνει ένα επιθετικό, στρατιωτικό πολιτικό επιτελείο για να μπορεί να επεμβαίνει χωρίς τις παλιές αγκυλώσεις, χωρίς τις δεσμεύσεις του μεταπολεμικού κοινωνικού συμβολαίου. Η ακροδεξιά στην Ευρώπη παραπαίει σε μια φασιστική εκτροπή.
Προς το παρόν μιας και δεν έχει καταρρεύσει η ΕΕ, η ακροδεξιά μετάλλαξη του ευρωπαϊκού αστικού μπλοκ προσπαθεί να παραστήσει και να προβάλλει ένα προφίλ κυρίαρχο, δυναμικό και διεκδικητικό σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως μια πιθανή αυριανή περιθωριοποίησή της θα αλλάξει τον τόνο. Ήδη από την Ουγγαρία μέχρι τη Γερμανία εμφανίζονται ισχυρές αντιδράσεις πως «η χώρα σέρνεται στην ουρά των ΗΠΑ» και πως «πληρώνουμε την κερδοφορία των αμερικανικών επιχειρήσεων». Κυκλοφορούν αναλύσεις πως από το εμπάργκο στη Ρωσία η μόνη χαμένη είναι η Ευρώπη μιας και οι ΗΠΑ αυγατίζουν τα κέρδη τους και, παράλληλα, ούτε η Ρωσία έχει σημαντικά προβλήματα μιας και το ρούβλι έχει πάρει την ανιούσα.
Η αδυναμία της ΕΕ να αντιμετωπίσει την στασιμότητα και το πολιτικό αδιέξοδο μπορεί να ενδυναμώσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις. Μια πιθανή διάλυση της ΕΕ θα μετατρέψει την Ευρώπη σε χώρο γεωστρατηγικής αντιπαράθεσης με ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Οι εθνικές αστικές τάξεις στην Ευρώπη βρίσκονται στα πρόθυρα μιας ιστορικής ήττας. Η κατάρρευση της ευρωπαϊκής στρατηγικής σε συνδυασμό με την πιθανή προσπάθεια μετατροπής τους σε δευτεροκλασάτη – τριτοκλασάτη οικονομική δύναμη θα δυναμώσει το αίσθημα εθνικής ταπείνωσης. Κρίση και εθνική ταπείνωση αποτελούν το καύσιμο υλικό των φασιστικών κινημάτων που διεκδικούν «από τα κάτω» αλλά και μέσα από το κράτος τη μικροαστική λαϊκή διαμεσολάβηση.
Η μη κατανόηση αυτών των διαδικασιών και αυτής της εκτροπής μπορεί να οδηγήσει κομμάτια της αριστεράς ευάλωτα σε ακροδεξιά, δήθεν αντιιμπεριαλιστικά κελεύσματα όπως αυτά υπέρ της Ρωσίας. Το ποιές αστικές τάξεις θα βρεθούν ενάντια στις ΗΠΑ δεν μπορεί να αποτελεί οδηγό συμμαχιών και ανάδειξης του «σωτήρα».
Όμως το χειρότερο είναι να βρεθεί η αριστερά εντελώς απροετοίμαστη σε μια κλιμάκωση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Σήμερα η Γερμανία ανακαινίζει τα καταφύγια και στη Φιλανδία μοιράζουν μαζικά οδηγίες πολεμικής εμπλοκής. Το 2010 οι οργανώσεις έλεγαν ήμασταν ανέτοιμες. Πλέον δεν υπάρχει δικαιολογία: η επόμενη κρίση πρέπει να έχει ταξική απάντηση!
