Η εργατική πρωτομαγιά ήταν και είναι επίκαιρη!
Της Μαρίνα Λύρα
Η εργατική πρωτομαγιά δεν είναι γιορτή, είναι η απεργία που μας υπενθυμίζει πως ό,τι δικαίωμα έχει κάθε εργάτης/εργάτρια έχει κερδηθεί με αγώνες. Δεν είναι μόνο μέρα ιστορική που απλώς ανατρέχουμε στα διδάγματά της. Αποτελεί έμπνευση για τις σύγχρονες μάχες και εφαλτήριο νέων, επίκαιρων κατακτήσεων.
Η πρώτη εργατική πρωτομαγιά γεννήθηκε από την εξέγερση των εργατών του Σικάγου. Το Σάββατο 1η Μαΐου 1886 έως τότε αποτελούσε εργάσιμη ημέρα για τα εργοστάσια, που απασχολούσαν το μεγαλύτερο κομμάτι της εργατικής τάξης, καθώς δεν υπήρχε ελεύθερη μέρα για τους εργάτες. Τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας ωράριο εργασίας στις 8 ώρες και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Τις επόμενες μέρες ακολούθησαν αιματηρές μάχες με την αστυνομία. Η επίσημη καθιέρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς έγινε από το ιδρυτικό συνέδριο της Β` Διεθνούς και καλέστηκε διεθνής κινητοποίηση την ημέρα της επετείου των γεγονότων του Σικάγου το 1890. Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη και αυτό οδήγησε στην καθιέρωση των διαδηλώσεων της 1ης Μαΐου σε ετήσιο χαρακτήρα.
Στην Ελλάδα τα πρώτα εργατικά κινήματα δημιουργήθηκαν την εποχή της ανάπτυξης της καπνοκαλλιέργειας τον 19ο αιώνα. Η πρώτη απεργία ξέσπασε την Πρωτομαγιά του 1888 στη Δράμα, όπου οι καπνεργάτες διαμαρτύρονταν με βασικό αίτημα τη μείωση των ωρών εργασίας από τις δώδεκα, έως και δεκατρείς ώρες ημερησίως, στις δέκα ώρες εργασίας. Η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση οργανώθηκε από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη το 1893, κατά την οποία 2.000 εργάτες πραγματοποίησαν συγκέντρωση στο Παναθηναϊκό Στάδιο και διαδήλωσαν στο απαιτώντας 8ωρη εργασία, Κυριακάτικη αργία και κρατική περίθαλψη στα θύματα εργατικών ατυχημάτων.
Το 1894 πραγματοποιήθηκε ξανα, αλλά χρειάστηκαν άλλα 17 χρονιά για να επιχειρηθεί ξανά απεργία εκείνη την ημέρα. Το 1911 οργανώθηκαν μεγάλες απεργίες σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας και σε πολλούς κλάδους, ενώ πολλά σωματεία και δευτεροβάθμιες οργανώσεις δημιουργήθηκαν. Εκείνη τη χρονιά η αστυνομία επιτέθηκε συλλαμβάνοντας τους διοργανωτές στη Θεσσαλονίκη. Στην Αθήνα οργανώθηκαν επίσης διαδηλώσεις με κεντρικό σύνθημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο». Διαδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά οργανώνονται ξανά το 1919 σε 12 πόλεις πανελλαδικά, ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ. Ταυτόχρονα νομιμοποιούνται και θεσμικά οι εργατικές διαδηλώσεις.
Στις 9 Μαΐου του 1936 δόθηκε η πιο μεγάλη μάχη του εργατικού κινήματος που είχε δοθεί ως τότε στην Ελλάδα. Τα γεγονότα ξεκίνησαν με την κατάληψη ενός εργοστασίου έπειτα από την απόρριψη των αιτημάτων των εργατών, η οποία συμπαρέσυρε και άλλους καπνεργάτες από άλλα εργοστάσια. Το κράτος μέσω επιθέσεων της αστυνομίας και του στρατού προσπαθεί να τους εμποδίσει. Οι διαδηλώσεις των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης κλιμακώνουν τις διαδηλώσεις, οι οποίες κορυφώνονται τον Μάιο του 1936, οργανώνοντας τη μεγάλη απεργία και διαδήλωση των καπνεργατών που πνίγηκε στο αίμα. Εκείνη τη μέρα υπήρξαν δώδεκα νεκροί διαδηλωτές από την αστυνομία στην προσπάθεια τους να διαλύσουν τη μαζική διαδήλωση.
Σε κάθε εποχή οι διαδηλώσεις για την εργατική πρωτομαγιά έχουν επίκαιρο χαρακτήρα και φέρνουν στην επιφάνεια της ταξικής πάλης τις διεκδικήσεις που αφορούν την κοινωνία τη δεδομένη στιγμή. Πιο συγκεκριμένα, το 1942 και το 1943 συνδικάτα τα οποία δρούσαν στην παρανομία, επιχειρούν να σπάσουν τις απαγορεύσεις των αρχών της Κατοχής με μικρές κινητοποιήσεις σε ορισμένους κλάδους, όπως τα μηχανουργεία, με συμβολικούς στόχους.
Σε μία άλλη εποχή, την εποχή των αντιμνημονιακών αγώνων, η μέρα αυτή ήταν σύμβολο μάχης που ενέπνευσε τους διαδηλωτές να οργανώσουν μαζικές διαδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, κυρίως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Το 2010 στάλθηκαν τα ΜΑΤ ώστε να περιορίσουν τους διαδηλωτές και ακολούθησαν μεγάλες συγκρούσεις. Οι διαδηλώσεις είχαν κεντρικά συνθήματα ενάντια στις διάφορες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, τις προτάσεις δηλαδή της ΕΕ και του ΔΝΤ.
Η πιο πρόσφατη μάχη ήταν αυτή της εποχής των lockdown το 2020, που η διοργάνωση της διαδήλωσης της Εργατικής Πρωτομαγιάς, μέσα σε μια φάση απαγόρευσης της κυκλοφορίας, ήταν ζήτημα επιβίωσης για το εργατικό κίνημα. Η διαδήλωση πραγματοποιήθηκε στη Αθήνα και δυστυχώς πουθενά αλλού στον κόσμο σπάζοντας την τρομοκρατία της κορονοϋστερίας.
Όσο κι αν προσπαθεί το αστικό μπλοκ να υποτιμήσει τη σημασία αυτής της μάχης και να ξεχαστεί, να τη μετατρέψει σε μια μέρα που φεύγουμε στην εξοχή και φτιάχνουμε στεφάνια από λουλούδια, εμείς επιμένουμε να μαχόμαστε. Για να έχουν οι πληβείες τάξεις κατακτήσεις και δικαιώματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Για να μιλήσουμε ξανά για την ελπίδα του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού κόντρα στην καπιταλιστική βαρβαρότητα.
