Στασιμοπληθωρισμός και πληθωρισμός απληστίας: Οι καπιταλιστές ακονίζουν τα μαχαίρια
Η οικονομική κρίση έχει διαφορετικούς ορισμούς για διαφορετικά πεδία. Για τους οικονομολόγους είναι η περίοδος μείωσης του ΑΕΠ. Αυτό για τους καπιταλιστές δεν σημαίνει «ζημιές». Οι αστοί έχουν κέρδη μέσα από την κλοπή της υπεραξίας σε κάθε οικονομική περίοδο. Απλά στην «κρίση» έχουν λιγότερες ευκαιρίες με μικρότερο ποσοστό κέρδους. Για τις πληβείες τάξεις σημαίνει φτωχοποίηση και εξαθλίωση.
Η κρίση, λοιπόν, δεν υπάρχει μόνο όταν την περιγράφουν οι οικονομολόγοι. Για αυτούς, στις αρχές του 20ου αιώνα, «κρίση» υπήρχε μόνο ένα μικρό διάστημα του 1929. Όμως από μαρξιστική άποψη η καπιταλιστική κρίση είχε ξεκινήσει την πρώτη δεκαετία μέσα από την κορύφωση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών για τη μοιρασιά των αποικιών και έκλεισε τρεις δεκαετίες μετά. Μέσα σε αυτή την περίοδο υπήρξαν διαφορετικές πολιτικές και οικονομικές φάσεις, με δύο παγκόσμιους πολέμους και με εναλλαγή συμμαχιών (πχ η Ιταλία άλλαξε στρατόπεδο). Η κρίση που έχει ξεσπάσει μετά το 2008 όχι απλά δεν έχει κλείσει, αλλά έχει μπει σε ένα πιο άγριο κομμάτι ανταγωνισμού.
Η πρώτη περίοδος έπιασε τα αστικά επιτελεία, σχεδόν, προ εκπλήξεως. Οι μεν Η.Π.Α. ακολούθησαν την τακτική να «κόψουν» το άρρωστο τμήμα (General Motors – Lehman Bros) προσπαθώντας να περισώσουν το υπόλοιπο, η μεν ΕΕ να «διασώσει» τις PIGS ευελπιστώντας να διατηρήσει τον όγκο και κερδοφορία επεκτείνοντας την κυριαρχία της Μητρόπολης. Και οι δύο στρατηγικές δεν έλυσαν το πρόβλημα. Η μετακύληση χρεών προς τις Γερμανικές τράπεζες κατέστησαν πιο αδύναμο το Ευρώ, μειώνοντας την αξία και δύναμη του στις χρηματαγορές. Τα κλεισίματα στις ΗΠΑ έθρεψαν την τάση προστατευτισμού. Το αμερικάνικο κεφάλαιο για να αποφύγει τις «διασώσεις» οικονομιών στον πλανήτη, απέφυγε το φαινόμενο της Deutsche Bank αλλά, στην ουσία, αποσύρθηκε από πολλά σημαία του πλανήτη. Αυτές οι εξελίξεις έδωσαν χώρο στις αναθεωρητικές δυνάμεις της Κίνας – Ρωσίας να δοκιμάσουν να καλύψουν την «κρίση» των ΗΠΑ – ΕΕ και να αναβαθμίσουν το ρόλο τους στις διεθνείς αγορές.
Η πολιτική της Καραντίνας αποτελεί ορόσημο αλλαγής της έντασης των ανταγωνισμών. Η τεχνητή επανεκκίνηση της οικονομίας που επιχειρήθηκε μετά από το παγκόσμιο shutdown της οικονομίας όχι μόνο δεν απέδωσε τα οφέλη που ήλπιζαν οι οικονομολόγοι αλλά χτύπησαν «καμπανάκι» στα επιτελεία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Το κλείσιμο της οικονομίας εμπόδιζε τις γρήγορες εκκαθαρίσεις κεφαλαίου που επιδιώκει η αμερικανική πολιτική. Οι ΗΠΑ διαπίστωσαν μια τάση επαναφοράς του «κρατικού καπιταλισμού» ως παγκόσμια τάση που μέσα από κρατικές αποφάσεις ανοίγματος και κλεισίματος της οικονομίας και επιδοτήσεων, να διατηρηθεί το ποσοστό κέρδους.
Πράγματι, η οικονομία τα τελευταία χρόνια ακολουθεί χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης αλλά αυτή τη φορά με μαζική απόσυρση των ιδιωτικών καταθέσεων από τις τράπεζες και μηδενική συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα στην άνοδο του ΑΕΠ. Η κίνηση της οικονομίας βασίζεται όλο και περισσότερο σε κρατικά προγράμματα και σε ευεργετικές «μεταρρυθμίσεις». Το κεφάλαιο μετατρέπεται σε «κανίβαλο»: για να συντηρήσει τα κέρδη τρώει από τα έτοιμα και μεταφέρεται ως αρπακτικό από τη μια «ευκαιρία» στην άλλη: από το real estate στην ενέργεια και από τις μεταφορές στην εστίαση. Όμως και αυτή η φάση μας αφήνει σιγά – σιγά.
Η προσπάθεια αποθησαύρισης και προστατευτισμού που επεχείρησε το αμερικανικό κεφάλαιο βλέπει τους αδυνατισμένους αντιπάλους της να ξεθαρρεύουν και μέσα από κρατικές πολιτικές να δοκιμάζουν να αντικαταστήσουν τις ΗΠΑ από τη διεθνή σκηνή. Στην Αφρική, στον Ειρηνικό, στη Μέση Ανατολή η Κίνα και η Ρωσία δημιουργούν περιφερειακούς συμμάχους. Οι BRICKS συσπειρώνουν ετερόκλητες δυνάμεις αναζητώντας στρατηγική διάσωσης μιας και οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα σχέδιο ανασυγκρότησης που να τις συμπεριλαμβάνει. Πλέον, όμως, η αναμονή τελειώνει. Το αμερικάνικο κεφάλαιο ήλπιζε σε μια άνευ όρων παράδοση των υπολοίπων κρατών σε αυτό και το ΔΝΤ. Η ιμπεριαλιστική μηχανή «υπενθυμίζει» πως θα χρειαστούν πολύ περισσότερα για να μπει στην άκρη.
Η περίοδος αποθησαύρισης, πλέον, δεν υπάρχει, με αναμονή για να διαπιστωθεί ποιος έχει τα επαρκή αποθέματα να επιβιώσει. Τα κράτη παίζουν αποφασιστικό ρόλο επιθετικής υποστήριξης της εθνικής τάξης τους. Αν ένα προηγούμενο διάστημα αυτό γινόταν με νόμους και μέτρα προστατευτισμού, τώρα μπαίνουν τα αεροπλάνα και οι φρεγάτες στο παιχνίδι. Οι ΗΠΑ μπορεί να διέσπασαν την ΕΕ με το Brexit και να «νικάνε» τη Γερμανία στον πόλεμο Deutsche Bank – Google αλλά δεν έχουν καταφέρει να συμπαρασύρουν Ρωσία – Κίνα σε αυτή την κατεύθυνση.
Η πιθανή επανεκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και η κυβερνητική συνεργασία δεξιάς – ακροδεξιάς σε όλη, σχεδόν, την Ευρώπη διαμορφώνουν μια νέα οικονομική και πολιτική επιλογή του κεφαλαίου. Η «ομαλή» δημοκρατική περίοδος μας τελειώνει και θα χρειαστούν νέα επιτελεία, πιο επιθετικά, πιο απάνθρωπα. Ήδη η Ουκρανία μπαίνει στον τρίτο χρόνο πολέμου και το «παλαιστινιακό» έχει φύγει από τη Γάζα και αγκαλιάζει την Ερυθρά Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο. Οι ΗΠΑ εξοπλίζουν την Αυστραλία εκδιώκοντας τη Γαλλία και δίνοντας σήμα προς την Κίνα.
Το ρυθμό κλιμάκωσης των ανταγωνισμών και τις επιλογές των εθνικών τάξεων δεν μπορούμε να τις προβλέψουμε, πόσω μάλλον να τις ελέγξουμε. Το μόνο που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε είναι τα ετοιμαστούμε για τη μοναδική ανθρωπιστική λύση: ο Σοσιαλισμός μόνη απάντηση στη φρίκη της κρίσης.
