Νέες εργασιακές αντιμεταρρυθμίσεις και επιτελικό κράτος 2.0
της Μαρίνα Λύρα
Η νέα σεζόν κυβέρνησης ΝΔ υπόσχεται να φέρει νέες αντιμεταρρυθμίσεις στο εργασιακό περιβάλλον. Μέσα σε διάφορους εργασιακούς τομείς, τα νέα νομοσχέδια που έρχονται φέρνουν νέες, πιο εξελιγμένες καταστάσεις εκμετάλλευσης στην εργασία. Ξεκινάμε από το νέο νομοσχέδιο Γεωργιάδη που έρχεται να καταργήσει τις ήδη υπάρχουσες άσχημες εργασιακές σχέσεις και να νομοθετήσει ακόμα χειρότερες με λιγότερα δικαιώματα στους εργάτες και περισσότερα στην εργοδοσία. Ένα ακόμη χτύπημα στο 8ωρο και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Έπειτα βλέπουμε την επόμενη φάση αξιολόγησης να έρχεται στον δημόσιο τομέα. Και φτάνουμε ως τα νέα χτυπήματα στο ΕΣΥ και την προσπάθεια διάλυσης της δημόσιας υγείας και περίθαλψης.
Η απάντηση του Άδωνη Γεωργιάδη στην ακρίβεια και στους εξευτελιστικούς μισθούς που ζουν εκατομμύρια εργαζόμενοι είναι η νομοθέτηση της δεύτερης δουλειάς. Ή εξαήμερη εργασία ή ανεργία. Το ότι οι εργάτες θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε αυτά τα δύο με γνώμονα την ακρίβεια που ανεβαίνει, τα αγαθά που όλο αυξάνουν σε τιμή και την αδυναμία τους να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές τους βασικές ανάγκες, τους ωθεί στην επιλογή του αναγκαίου κακού. Η μόνη τους επιλογή φαίνεται να είναι να υποκύψουν στις σκληρότερες συνθήκες εργασίας και να υπογράψουν συμβάσεις εργασίας που τους εγκλωβίζουν σε τέτοιες πρακτικές. Αυτή η αιχμαλωσία αποδεικνύεται και με την καθημερινή απειλή απόλυσης που αναγκάζει την εργατική τάξη να αποδέχεται τους νέους όρους εργασίας με τη σημερινή νομιμοποίηση εργασίας μηδενικού χρόνου και με τη θέσπιση συμβάσεων 24ωρης εργασίας.
Στις τελευταίες δηλώσεις του Άδωνη Γεωργιάδη, ως νέος υπουργός εργασίας, υποστηρίζει ότι το νέο νομοσχέδιο «…δίνει την ευκαιρία σε επιχειρήσεις να δημιουργούν συμβάσεις μηδενικού ωραρίου, αλλά με δηλωμένους εργαζόμενους, που πρέπει να έχουν ενημερωθεί 24 ώρες πριν και να είναι ασφαλισμένοι, ώστε να αποτρέπεται η μαύρη εργασία». Όπως δήλωσε, επειδή υπάρχει πολύ μεγάλο έλλειμμα εργαζομένων, ειδικά στη βιομηχανία, χρησιμοποιούνται εργαζόμενοι παραπάνω ώρες για να βγαίνει η βάρδια και πληρώνονται “μαύρα”. Πλέον θα δίνεται το δικαίωμα να έχουν μία επιπλέον βάρδια το Σάββατο, με τον εργαζόμενο να δικαιούται ημερομίσθιο για την 6η ημέρα απασχόλησής του, προσαυξημένο κατά 40%, σύμφωνα με την Οδηγία 2019/1152 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία υποτίθεται ότι «ρυθμίζει» τις ευέλικτες μορφές εργασίας που ήδη υπάρχουν.
Το περιτύλιγμά του μπορεί να περιέχει χρωματιστές κορδέλες αλλά το περιεχόμενο είναι σάπιο. Μπορεί το νομοσχέδιο να παρουσιάζεται σαν εξελικτικό και για τους εργαζόμενους χρησιμοποιώντας θετικές διατάξεις, αλλά στην ουσία του εξελίσσει θετικά μόνο τους εργοδότες.
Το νομοσχέδιο αυτό εισάγει την πολλαπλή απασχόληση και επιτρέπει την απασχόληση ενός εργαζόμενου σε δύο εργοδότες, εισάγοντας παράλληλα νέες μορφές απασχόλησης, όπως τα «zero hour contracts». Δηλαδή, έναν τύπο σύμβασης μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου σύμφωνα με την οποία ο εργοδότης δεν υποχρεούται να παράσχει ελάχιστες ώρες εργασίας και ο εργαζόμενος δεν υποχρεούται να αποδεχθεί οποιαδήποτε προσφερόμενη εργασία. Ο όρος «συμβόλαιο μηδενικής ώρας» χρησιμοποιείται κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δηλαδή υποχρεώνει τον εργαζόμενο να υπογράφει μια σύμβαση, βάσει της οποίας δεν θα γνωρίζει τις ώρες εργασίας του αλλά θα περιμένει το πότε το αφεντικό θα θελήσει να τον “κρατήσει παραπάνω γιατί έχει δουλειά” ή να μην τον φωνάξει για δουλειά αν η δουλειά του έχει πέσει. Έτσι δημιουργείται μια συνθήκη κυνηγιού του μεροκάματου κάθε μέρα και εύκολα μπορεί ο εργάτης να φτάσει στη σκέψη να μείνει να δουλέψει όσο περισσότερο μπορεί, από τη στιγμή που δεν θα ξέρει τι του ξημερώνει η επόμενη μέρα. Έτσι, ο εργαζόμενος δεν ξέρει αν και πότε θα έχει δουλειά, και άρα αν, πότε και πόσο ελεύθερο χρόνο θα έχει, δεν μπορεί να οργανώνει τίποτα στη ζωή του και όλα θα πρέπει να εξαρτώνται από τις απαιτήσεις του αφεντικού.
Επίσης με το νομοσχέδιο αυτό θέλουν να νομοθετήσουν την 6ήμερη εργασία. Όλο αυτό θα ξεκινήσει από τις βιομηχανικές επιχειρήσεις, εφόσον μέχρι σήμερα οι εργάτες απασχολούνταν την 6η ημέρα μόνο εάν η επιχείρηση είχε πρόσθετες ή έκτακτες ανάγκες και εάν οι εργαζόμενοι συμφωνούσαν. Σε αυτήν την περίπτωση, η προσαύξηση στο ημερομίσθιο ήταν 30%. Αυτή η αλλαγή μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για πιθανές ευρύτερες αλλαγές στον χρόνο εργασίας, πιθανώς και σε άλλους τομείς και κλάδους.
Αυτές οι συμβάσεις επιτρέπουν στον εργαζόμενο να ενημερώνεται για το πού και πόσες ώρες θα εργαστεί ακόμα και λίγες ώρες πριν την εργασία.
Η αντιμεταρρύθμιση που θα φέρει αυτό το νομοσχέδιο που προτείνει την εξαήμερη λειτουργία επιχειρήσεων συνεχούς παραγωγής, αντικαθιστώντας το πενθήμερο έχει καταγγελθεί από τα συλλογικά όργανα της εργατικής τάξης. Σωματεία, ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους προς το νομοσχέδιο, καταδικάζοντας το περιεχόμενό του ως αντεργατικό και ως επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων. Μαζί με όλα τα παραπάνω, φέρνει και την ποινικοποίηση παρεμπόδισης της εισόδου των απεργοσπαστών από συνδικάτα και συνδικαλιστικές οργανώσεις και την απαλλαγή των επιχειρήσεων που θα επιλέξουν να χρησιμοποιούν την ψηφιακή κάρτα εργασίας από την προαναγγελία υπερωριών. Οι καταλήψεις εργασιακών χώρων μπαίνουν στο στόχαστρο και η στοχοποίηση των απεργιακών φρουρών (είτε εργαζομένων είτε συμπαραστατών) προσπαθεί να διαλύσει το συνδικαλιστικό κίνημα. Από τη μία ζητάνε από τα σωματεία αυξημένες πλειοψηφίες για την κήρυξη απεργίας αλλά ακόμα κι έτσι η μειοψηφία δεν δεσμεύεται να πειθαρχεί στη συλλογική απόφαση! Νόμος είναι το δίκιο του αφεντικού και του απεργοσπάστη για τη ΝΔ.
Η αντιμεταρρύθμιση αυτή είναι η συνέχεια των προηγούμενων νόμων φυσικά. Πατάει πάνω στο προηγούμενο αντεργατικό νομοσχέδιο Χατζηδάκη του οποίου κάποιοι από τους στόχους ήταν η κατάργηση της 8ωρης εργασίας, η επίθεση στη δράση των συνδικάτων και η θέσπιση των απλήρωτων υπερωριών.
Η κυβέρνηση όμως δεν έχει στόχους ισοπέδωσης μόνο σε αυτό το επίπεδο. Βλέπουμε και σε άλλους τομείς στον εργασιακό τομέα να θέλει με τη στρατηγική της να φτιάξει νέου τύπου εργασιακό μεσαίωνα.
Στο ευρύτερο πλαίσιο των εργασιακών συνθηκών, στο δημόσιο η Κεραμέως ετοιμάζει πλατφόρμα αξιολόγησης των εργαζομένων σε δημόσιες υπηρεσίες όπως ΕΛΤΑ, ΚΕΠ, νοσοκομεία. Όπως ανακοινώθηκε αυτές οι αξιολογήσεις των πολιτών θα φιλτράρονται από το υπουργείο εσωτερικών, ενώ οι προϊστάμενοι θα αξιολογούνται ανάλογα με την επίτευξη των στόχων που τίθενται, οι διευθυντές θα είναι υπεύθυνοι να καθορίσουν και να «τρέξουν» τους στόχους για τους οποίους θα αξιολογούνται, θα βαθμολογούνται και θα επιβραβεύονται με μπόνους παραγωγικότητας. Ενώ, θέλουν να καταφέρουν το στόχο της κυβέρνησης ο οποίος είναι οι διευθυντές να κάνουν τη δική της δουλειά και όσοι δεν το κάνουν να φεύγουν. Επίσης η υπουργός Εσωτερικών με την είσοδό της στο νέο υπουργείο, ανακοινώνει, «μηδενική ανοχή» απέναντι στα συνδικάτα – όπως η ίδια παρέπεμπε στις δικαστικές αίθουσες τις συνδικαλιστικές ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών (ΔΟΕ, ΟΛΜΕ) για τις απεργιακές κινητοποιήσεις που κήρυτταν.
Ένας ακόμη τομέας που έχει χτυπήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη και συνεχίζει να χτυπάει είναι αυτός της υγείας. Δεν είναι καθόλου τυχαία τα περιστατικά φωτιάς στο κρατικό νοσοκομείο της Νίκαιας. Μέσα σε ένα 24ωρο υπήρξαν 4 περιστατικά φωτιάς, η μία εκ των οποίων ξέσπασε στον δεύτερο όροφο σε κλινοσκεπάσματα, αλλά γρήγορα τέθηκε υπό έλεγχο. Την επόμενη μέρα τρεις νέες φωτιές εκδηλώθηκαν σε τρία διαφορετικά σημεία του νοσοκομείου σε διαφορετικές ώρες. Οι εμπρησμοί αποδεικνύουν την προσπάθεια “κάποιων επιτήδειων” να διαλύσουν με κάθε τρόπο τη δημόσια και δωρεάν υγεία και να μεταφέρουν τους ασθενείς που έχουν την οικονομική δυνατότητα στην αναζήτηση ιδιωτικών κλινικών και όσων δεν την έχουν στην ατελείωτη ταλαιπωρία.
Είδαμε μέσα στο καλοκαίρι τις άθλιες συνθήκες στις οποίες εξαναγκάζονται οι εργαζόμενοι στη εστίαση. Χιλιάδες νέοι που δουλεύουν σεζόν αναγκάζονται να δουλεύουν για 12 ώρες τη μέρα για μήνες χωρίς ρεπό και διαμένουν σε άθλιες συνθήκες. Ενώ βλέπαμε αυτούς να αναγκάζονται να κολυμπήσουν στη θάλασσα για να σερβίρουν στις ξαπλώστρες που επιπλέουν, ταυτόχρονα βλέπαμε και τους εργοδότες των μπιτς μπαρ να καταστρατηγούν τους δημόσιους χώρους καταλαμβάνοντας ολόκληρες παραλίες παράνομα έχοντας εγκαταστήσει ξαπλώστρες, πουφ, καναπέδες μέχρι και πολυθρόνες με τραπέζια στη ακροθαλασσιά.
Το σύστημα στο οποίο ζούμε, δημιουργεί “έκνομες” πρακτικές, ως ακραίες και μεγεθυμένες περιπτώσεις των υπαρχόντων νόμων και κοινωνικών συσχετισμών. Μία ακόμη τέτοια κατάσταση συναντάται ακόμη και στην εργασία. Η κυβέρνηση, μέσω της ακροδεξιάς στρατηγική της, έχει ως στόχο να ενσωματώσει τις ακραίες αυτές καταστάσεις ως κομμάτι έκφρασης της κοινωνίας μας και να ενσωματώσει τις πλευρές που φαίνονται χρήσιμες για τη διάσωση του κεφαλαίου στη φάση της νέας ύφεσης. Όλες οι ακραίες περιπτώσεις εργατικής εκμετάλλευσης που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια, θέλουν να καταλήξουν να μπορούν να γίνονται βάσει νόμου. Δηλαδή τη νομιμοποίηση της εκμετάλλευσης πάει να φτιάξει το επιτελικό κράτος της συνωμοσίας των αρίστων.
Βάσει της στρατηγικής τους οι εργάτες θα πρέπει να μάθουν να ζουν υπό συνθήκες φρενίτιδας και ανασφάλειας. Το νέο εργατικό νομοσχέδιο δημιουργεί ακριβώς αυτή τη λογική, οι εργοδότες έχουν την απόλυτη εξουσία να διαμορφώσουν κάθε μέρα τις εργασιακές συνθήκες όπως τους βολεύει. Να αλλάξουν τις εργατοώρες, τις υπερωρίες, το μισθό, το αν θα έχουν την κάθε μέρα δουλειά,καθώς θα υπάρχει η ανασφάλεια για την επόμενη μέρα, και αυτό θα λειτουργεί με βάση τον νόμο. Το νομοσχέδιο αυτό ανοίγει τον δρόμο για περισσότερα εργατικά ατυχήματα από ποτέ.
Όλα αυτά είναι χτυπήματα στις νίκες και στις διεκδικήσεις εκατοντάδων χρόνων.
Ο ρόλος μας ως αριστερά είναι να αντισταθούμε σε αυτόν τον εσμό και να δημιουργήσουμε τον δρόμο της διάλυσης αυτών των πρακτικών και της κυβέρνησης των δολοφόνων. Δεν πρέπει να υποχωρήσουμε και να συνηθίσουμε να εργαζόμαστε με αυτές τις συνθήκες. Για να μη ζήσουμε σαν δούλοι.