Δύο μεγάλα αγκάθια που ταλαιπωρούν τους Κομμουνιστές σε κάθε ιστορική περίοδο είναι η αντίληψη που αντιμετωπίζει την ιστορία ως ένα προδιαγεγραμμένο, τακτοποιημένο από καιρό πριν, αποτέλεσμα και την προοπτική επαναστατικού μετασχηματισμού του παρόντος ως κάτι ουτοπικό που θα συμβεί κάπου, κάποτε από κάποιους και ακόμα δεν είναι η ώρα του.
Το πρώτο, τους απομακρύνει από τις αντιφάσεις (προϊόντα είτε σύγχυσης είτε αντικειμενικής προόδου) που χαρακτήρισαν τις συνειδήσεις των επαναστατών προγόνων μας, απαραίτητα στοιχεία ανάλυσης, και το δεύτερο από τα άμεσα καθήκοντα διαπαιδαγώγησης των εαυτών τους και κατ’επέκταση της καθοδήγησης των εργατικών μαζών που μπορούν να τολμήσουν και να κάνουν την ‘’έφοδο προς τον ουρανό’’.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση, μετά από 104 χρόνια, δεν παύει να μας διδάσκει το πολύ δύσκολο, περίπλοκο αλλά απαραίτητο μονοπάτι που πρέπει να ακολουθούν οι σύγχρονοι αγωνιστές και η επικαιροποίηση των διδαγμάτων της και αποτελεί ακόμα μία πυξίδα για την αποτελεσματική πάλη των καιρών μας. Ο ιστορικός χρόνος συμπυκνώθηκε πάρα πολύ τη χρονιά του 1917 στη Ρωσία και μία σειρά αιφνιδιαστικών γεγονότων, ισχυρών αντιπαραθέσεων μέσα και έξω από το κόμμα των μπολσεβίκων, σωστών και λαθών επιλογών, κάτω από την ομπρέλα του λιμού που αντιμετώπιζαν άμεσα οι πληβείες τάξεις από τον καταστροφικό πόλεμο που γέμιζε κάθε γωνιά της χώρας μνήματα και θρήνο, έφεραν την κατάληψη της εξουσίας από το προλεταριάτο.
Η 23η Φεβρουαρίου του 1917 σηματοδότησε ουσιαστικά το τέλος της τσαρικής παντοδυναμίας. Με αφορμή την παγκόσμια μέρα της γυναίκας το πλήθος ξεσηκώθηκε απέναντι στο καθεστώς ενώ οι σκηνές με χιλιάδες φτωχούς πολίτες να στέκονται στις ουρές των συσσιτίων χαρακτήριζαν τις άγριες συνθήκες εκμετάλλευσης στις οποίες ζούσε η πλειοψηφία. Γρήγορα οι αυθόρμητες κινητοποιήσεις που έλαβαν χώρα βρήκαν άξιο συμπαραστάτη τους εργάτες στα εργοστάσια που κήρυξαν πολυήμερη απεργία. Στις 2 Μαρτίου ο τσάρος Νικόλαος Β’ παραιτείται και ιδρύεται η Προσωρινή Κυβέρνηση. Κανείς δε μπορούσε να προβλέψει αυτά τα γεγονότα. Ο αυθορμητισμός των καταπιεσμένων αιφνιδίασε την εξουσία αλλά και τους ίδιους τους επαναστάτες. Με νωπή τη μνήμη από την αποτυχημένη εξέγερση του 1905 οι εργάτες κατάφεραν να ανατρέψουν τον τσάρο και να κάνουν το επόμενο βήμα.
Όμως, δεν ήταν αρκετό. Στις τάξεις των μπολσεβίκων, που θα μπορούσε να πει κανείς πως πιάστηκαν στον ύπνο, η πρόσφατη επιτυχία της επανάστασης άρχισε να απομακρύνει την σοσιαλιστική επανάσταση από την ημερήσια διάταξη. Άμεσα διαμορφώθηκαν δύο πτέρυγες: η επαναστατική και η ρεφορμιστική, με τη δεύτερη να ηγεμονεύει στις συνειδήσεις των αγωνιστών. Η ίδρυση δεκάδων εργατικών και στρατιωτικών Σοβιέτ δημιούργησαν την περίφημη δυαδική εξουσία που όμως μέχρι και την άνοιξη του 1917 αναγνώριζαν ουσιαστικά και ανέθεταν τη λύση των προβλημάτων στην προσωρινή κυβέρνηση.
Στους κύκλους των επαναστατών αντιπαρατέθηκαν πολύ σκληρά οι δύο απόψεις που από τη μία εξέταζαν τη συνέχεια της επανάστασης (η προσωρινή κυβέρνηση δεν ικανοποίησε ποτέ τα βασικά αιτήματα των εργαζομένων ειδικά το θέμα της συνέχειας του ιμπεριαλιστικού παγκόσμιου πολέμου) και από την άλλη συνέχιζαν να στηρίζουν την ‘’κατά λάθος’’ αστική δημοκρατία που μόλις είχε εγκατασταθεί.
Αν επιστρέφαμε τον χρόνο πίσω και φτάναμε σε αυτές τις στιγμές θα ήταν πάρα πολύ λογικό να αναρωτηθούμε πως αυτό το κόμμα, με αυτές τις μπερδεμένες απόψεις που κυριαρχούσαν θα κατάφερνε επτά μήνες μετά να σημαδέψει ανεξίτηλα την ιστορία και να κερδίσει. Οι μπολσεβίκοι όμως, το πιο μαχητικό και σκληραγωγημένο κομμάτι της εργατικής τάξης, διατύπωνε απόψεις για να μπει πιο δυναμικά στην ταξική πάλη. Ήταν ένας ζωντανός πολιτικός οργανισμός που δεν έβλεπε τα γεγονότα να περνάνε από μπροστά του, αμέτοχο, αλλά κάθε φορά δοκίμαζε τα σχέδιά του στην πράξη.
Έτσι οι αναλύσεις του συμφιλιωτισμού που αποθάρρυναν την απαραίτητη επαναστατική κλιμάκωση βρήκαν εμπόδιο τον Λένιν που επέστρεφε από την εξορία και με τις περίφημες ‘’θέσεις του Απρίλη’’, μέσα από μία σκληρή εσωκομματική συζήτηση και επενδύοντας στη σταθερότητα στις επαναστατικές αρχές που δίεπε τους μπολσεβίκους, παρ’ όλες τις διαφωνίες, κατάφερε να τους πείσει για το επόμενο βήμα.
Σημαντικό σημείο αναφοράς σε όλη αυτή τη διαδρομή ήταν τα γεγονότα του Ιουλίου που ακολούθησαν. Η προσωρινή κυβέρνηση που συνασπιζόταν από το αστικό κόμμα των Καντέ και τους ρεφορμιστές Εσέρους και μενσεβίκους, υπέκυπτε στις πιέσεις των μεγάλων δυνάμεων για τη συνέχεια του πολέμου. Τα πλήθη των εργατών, που είχαν αυξήσει την όρεξή τους για επαναστατική πολιτική από τον Φλεβάρη, ξεσηκώθηκαν βλέποντας τους εκπροσώπους τους να συναινούν στην κλιμάκωση των πολεμικών επιχειρήσεων που έφερε τεράστιες απώλειες. Τα ρεφορμιστικά κομμάτια που συμμετείχαν στην κυβέρνηση, συνέχιζαν να έχουν πλειοψηφία των Σοβιέτ και στριμωγμένα από τις πιέσεις αναγκάζονταν να βγάζουν βαρύγδουπες ανακοινώσεις ενάντια στον πόλεμο που σε καμία περίπτωση δεν αποτύπωναν τις πραγματικές τους διαθέσεις.
Στις αρχές του Ιουλίου οι εργάτες συσπειρώθηκαν και με ισχυρές δόσεις αυθορμητισμού κατάφεραν να δημιουργήσουν τη μεγαλύτερη διαδήλωση που είχε υπάρξει στη χώρα, με εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για πάνω από 500.000 αποφασισμένους και ένοπλους διαδηλωτές στην Πετρούπολη.
Οι μπολσεβίκοι με τη συμμετοχή τους στα γεγονότα, χωρίς αφ’ υψηλού κριτικής, έκριναν πως οι εργάτες δεν ήταν έτοιμοι ακόμα για την κατάληψη της εξουσίας καθώς τα βασικά τους αιτήματα είχαν ως στόχο την αφύπνιση των ηγεσιών τους και όχι την ένοπλη ανατροπή της Προσωρινής Κυβέρνησης, την πρωταγωνιστική συμμετοχή στην κατάληψη της εξουσίας. Οι εργάτες ένιωσαν έτοιμοι να τολμήσουν την ένοπλη αντιπαράθεση με τους συνεργάτες της προσωρινής κυβέρνησης και παρέσυραν όλες τις πλευρές που με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο προσέγγιζαν την επανάσταση. Οι μπολσεβίκοι δε μπορούσαν να απέχουν και παράλληλα κατάφεραν να κάνουν έναν σημαντικό ελιγμό εντοπίζοντας τα μικροαστικά κατάλοιπα που μαρτυρούσαν οι κινητοποιήσεις.
Οι διωγμοί που ξεδίπλωσε το καθεστώς τους επόμενους μήνες βρέθηκαν στο αποκορύφωμά τους. Οι μπολσεβίκικες εφημερίδες απαγορεύτηκαν, τυπογραφεία και γραφεία του κόμματος δέχθηκαν επιθέσεις και η ηγεσία στοχοποιήθηκε με συλλήψεις.
Η αντεπίθεση των αντεπαναστατών ήταν πολύ σκληρή και οδήγησε στην απόπειρα πραξικοπήματος του στρατηγού Κορνίλοφ που ήθελε να αναζωπυρώσει και να επαναφέρει δυναμικά τα συμφέροντα της αστικής τάξης, όπου έχανε την εμπιστοσύνη της στην προσωρινή κυβέρνηση. Ο τρόμος που αναπτύχθηκε σε αυτό από τις ένοπλες κινητοποιήσεις των εργατών, η αδυναμία να εφαρμόζονται αντι-εργατικές πολιτικές στην οικονομία και η αναποτελεσματικότητα στο μέτωπο του πολέμου λόγω των λιποταξιών και της ριζοσπαστικοποίησης των φαντάρων την οδήγησαν να παίξει το χαρτί της δικτατορίας που απέτυχε στις αντιστάσεις των εργατών. Όλοι συμμάχησαν απέναντι στον κίνδυνο του πραξικοπήματος. Τα συνδικάτα των εργατών κατάφεραν να σαμποτάρουν τα στρατεύματα του στρατηγού, ενώ στρατιώτες που είχαν εξαπατηθεί και βρίσκονταν στις τάξεις του Κορνίλοφ, γρήγορα στήριξαν τα Σοβιέτ της Πετρούπολης που βρέθηκαν στο στόχαστρο. Η μεγάλη εισβολή στην Πετρούπολη, στην καρδιά της επανάστασης, που προετοιμαζόταν δε συνέβη ποτέ, με πολύ μικρές απώλειες που αφορούσαν κυρίως αξιωματικούς που εκτελέστηκαν από τους φαντάρους επειδή παρέμειναν πιστοί στον στρατηγό. Ο δρόμος προς την Οκτωβριανή επανάσταση έμπαινε στην τελική ευθεία.
Στις 9 Σεπτεμβρίου οι συσχετισμοί στο Σοβιέτ της Πετρούπολης άλλαξαν υπέρ των μπολσεβίκων που βρέθηκαν στην πλειοψηφία όπως συνέβη και στη Μόσχα. Ήδη από τις αρχές του μήνα διάβαζαν την χρυσή ευκαιρία για κατάληψη της εξουσίας και όλες οι διεργασίες πλέον αφορούσαν αυτή. Αυτό όμως δε σήμαινε συνομολογία στην κεντρική επιτροπή καθώς συνέχιζαν να υπάρχουν φωνές που δε συναινούσαν στην άμεση πρωτοβουλία. Διαψεύστηκαν γρήγορα καθώς οι έντονες εξελίξεις εκείνες των ημερών κατάφεραν να συσπειρώσουν ακόμα και τα πιο υποτακτικά, καθυστερημένα συνειδησιακά κομμάτια της εργατικής τάξης. Η ώρα της τελικής αποφασιστικής μάχης είχε φτάσει.
Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή που είχε ιδρυθεί και είχε βασιστεί στη στρατιωτική οργάνωση των μπολσεβίκων της Κόκκινης Φρουράς συντόνιζε όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Τυπογραφεία, δημόσιες υπηρεσίες, δρόμοι, γέφυρες και άλλα σημεία κλειδιά βρέθηκαν υπό τον έλεγχο της απομονώνοντας κι άλλο την προσωρινή κυβέρνηση που αδυνατούσε να βρει απαντήσεις. Το Σμόλνι, στο κέντρο επιχειρήσεων των μπολσεβίκων, θωρακίστηκε για την επικείμενη ανατροπή, ενώ στον ποταμό Νέβα της Πετρούπολης η κυβέρνηση στέλνει το καταδρομικό Αβρόρα, μόνο που εκείνο αποτελείται από επαναστατικό πλήρωμα πιστό στο Σοβιέτ.
Αυτές είναι κάποιες από τις πολλές εικόνες που περιγράφουν τον παλμό λίγες μέρες πριν την επίσημη σφραγίδα της πτώσης της κυβέρνησης.
Αυτό που έμεινε για το τέλος ήταν τα Χειμερινά Ανάκτορα στα οποία βρισκόταν η κυβέρνηση που αδυνατούσε να αποκαταστήσει το χαμένο έλεγχό της. Στις 26 Οκτωβρίου, 2.10 το πρωί φτάνει με τηλεγράφημα η είδηση πως έπεσαν τα Χειμερινά Ανάκτορα ενώ στο 2ο Πανεθνικό Συνέδριο των Σοβιέτ οι μπολσεβίκοι συγκεντρώνουν πάνω 500 αντιπροσώπους σε σύνολο περίπου 650 υπερασπιζόμενοι την επανάσταση.
Επίλογος
Τίποτα δεν ήταν ίδιο μετά την Επανάσταση. Κατάφερε να αλλάξει κεφάλαιο στο παγκόσμιο προλεταριάτο στιγματίζοντας, όχι μόνο τον 20ο αιώνα αλλά την παγκόσμια ιστορία της ανθρωπότητας. Οι σκοτεινές εποχές της τσαρικής αυτοκρατορίας και η υποκρισία της αστικής τάξης με θύμα τις πληβείες τάξεις στη Ρωσία κατέληξαν στο παρελθόν.
Οι μπολσεβίκοι ποτέ δεν περιέγραψαν την επιτυχία ως ένα τακτοποιημένο, μαθηματικής ακρίβειας, πολιτικό σχέδιο κατάληψης της εξουσίας και εγκαθίδρυσης της επαναστατικής δικτατορίας από τους εργάτες.
Δημιουργώντας έναν ευλύγιστο, αποφασισμένο και ακονισμένο, από τους αγώνες των προηγούμενων ετών, κομμουνιστικό κόμμα, κατάφεραν να αδράξουν τις ευκαιρίες και να κερδίσουν.
Πριν από λίγες δεκαετίες το σύστημα ανακήρυσσε το ‘’τέλος της ιστορίας’’. Τα μηνύματα που στέλνουν ακόμα οι πρόγονοί μας οι κομμουνιστές είναι επίκαιρα, διαψεύδουν τα ευχολόγια του Κεφαλαίου και δείχνουν την κατεύθυνση που οφείλουμε να συνεχίσουμε να ακολουθούμε για την επόμενη, μεγαλύτερη, και αυτή τη φορά αποτελεσματικότερη τομή που θα καταφέρουμε. Για να υμνήσει η ανθρωπότητα στο μέλλον τη νέα, δική μας επέτειο που αυτή τη φορά θα είναι η τελική, θα κατεβάσει τα πατζούρια του καπιταλισμού και θα ανακηρύξει τον επόμενο σταθμό τηςεπαναστατικής δικτατορίας.
του Γ. Μ.
