Του Αλέξανδρου Γανδή
1996: μια ανάσα πριν τον πόλεμο
Η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονται σε μια διαρκή διαμάχη για τα «12 μίλια» χωρικών υδάτων που θέλει να επεκτείνει για όλα τα νησιά το ελληνικό κεφάλαιο. Όμως ο καθορισμός για το ποια είναι αυτά τα ελληνικά νησιά και αν έχουν χωρικά ύδατα είναι κομμάτι αυτού του ανταγωνισμού.
Τα Ίμια/Kardak αποτελούν βραχονησίδες της περιοχής και όχι νησιά και γι’ αυτό δεν καταγράφονται σε καμία διεθνή συνθήκη. Τέτοια βράχια είναι διεσπαρμένα σε όλες τις θάλασσες αλλά η θέση τους ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία τους δίνει μια αναβαθμισμένη σημασία. Τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις πριμοδοτούσαν αγρότες στα νησιά να μεταφέρουν κοπάδια για βοσκή χτίζοντας στάνες και τα εμφάνιζαν ως «κατοικήσιμα» διεκδικώντας γι’ αυτά τα πλεονεκτήματα του νησιού και των χωρικών υδάτων.
Το Δεκέμβρη του 1995 ένα τουρκικό πλοίο προσαράζει στις βραχονησίδες και αρνείται τη βοήθεια ελληνικών πλοίων θεωρώντας πως βρίσκεται σε τουρκικά νερά. Αμέσως μετά ξεκινά «ο πόλεμος της σημαίας». Ο δήμαρχος Καλύμνου πάει με καΐκι και υψώνει την ελληνική σημαία. Ακολουθεί αποστολή τούρκων δημοσιογράφων με κομάντος που κατεβάζουν την ελληνική και υψώνουν την τουρκική. Πλέον τον Ιανουάριο του 1996 η κατάσταση συναγερμού και στα δύο στρατόπεδα φτάνει στο κόκκινο. Ελληνικό τμήμα βατραχανθρώπων κατεβάζει την τουρκική, υψώνει την ελληνική και παραμένει να την περιφρουρεί. Αντίστοιχη κίνηση κάνει τμήμα του τουρκικού ναυτικού σε διπλανή βραχονησίδα.
Την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου του 1996 η περιοχή μυρίζει μπαρούτι. Φρεγάτες και από τις δύο χώρες περιπολούν σε ανάσα μερικών μέτρων η μία από την άλλη. Αεροπλάνα και ελικόπτερα πετάνε πάνω από την περιοχή. Φυσικά με οπλισμένα τα οπλικά συστήματα. Εκείνη την περίοδο από ένα «φτάρνισμα» ή από μια προβοκάτσια κάποιου που θα πυροβολούσε πρώτος θα μπορούσε να ξεκινήσει ένα αιματοκύλισμα που παραμονεύει στην περιοχή για δεκαετίες. Η πτώση του ελληνικού ελικοπτέρου εκείνες τις μέρες μπορεί να μην προήλθε από τουρκικά πυρά, αλλά ήταν αποτέλεσμα της πολεμικής έντασης που επικρατούσε και επέβαλλε παράτολμες πτήσεις ως επίδειξη δύναμης.
Η πολεμική εμπλοκή τελειώνει μετά από την αποφασιστική παρέμβαση των συμμάχων και δη των Αμερικάνων που προτείνουν (και γίνεται) την απόσυρση όλων των σημαιών από τις βραχονησίδες και την επίλυση του προβλήματος μέσα από τις διπλωματικές οδούς. Η φράση του, τότε, πρωθυπουργού του ΠΑΣΟΚ Κ. Σημίτη «ευχαριστούμε την κυβέρνηση των ΗΠΑ» αποτέλεσε σημείο αντιπολίτευσης της πατριωτικής αριστεράς.
Οι ελληνοτουρκικοί ανταγωνισμοί και η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας
Η κρίση στα Ίμια/Kardak αποτέλεσε το ορόσημο της αλλαγής πολιτικής και των δύο χωρών για πάνω από μία δεκαετία.
Η Ελλάδα έβρισκε την ευρωπαϊκή προοπτική ως τη χήνα με τα χρυσά αυγά. Το δυτικό κεφάλαιο πρότεινε κάτι αντίστοιχο και στην Τουρκία. Η «ευρωπαϊκή προοπτική» της Τουρκίας αποτέλεσε οδηγό για τη νέα ελληνοτουρκική φιλία. Η τουρκική οικονομία βρισκόταν σε τέλμα. Το 1997 τα τουρκικά ναυπηγεία κλείνουν το ένα πίσω από το άλλο την ώρα που βλέπουν την Ελλάδα να μπαίνει στο κλαμπ των 20 ισχυρότερων οικονομιών του πλανήτη. Η κατεύθυνση ήταν ξεκάθαρη: γιατί να σπαταλάνε δυνάμεις Ελλάδα και Τουρκία σε πολεμικούς εξοπλισμούς αντί να τρώνε από το μεγάλο φαγοπότι που άνοιξε στην Ανατολική Ευρώπη και Μέση Ανατολή.
Πράγματι, από το 1995 έχει προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Τελωνειακή Ένωση και η προοπτική ήταν να μπει ως πλήρες μέλος τον 21ο αιώνα. Με αυτή την προοπτική μπαίνει η Νότια Κύπρος ως πλήρες μέλος αλλά από το 2004 ξεκινούν τα πρώτα σύννεφα. Η απόρριψη του Σχεδίου Ανάν από την ελληνοκυπριακή κοινότητα και άρα η μη είσοδος της Βόρειας Κύπρου στην ΕΕ, γίνεται προσπάθεια να καλυφθεί ως ατύχημα. Οι προσπάθειες συνεχίζονται και το 2005 η Τουρκία καταθέτει αίτημα εισόδου στην ΕΕ.
Το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης το 2008 αλλάζει όλες τις προοπτικές σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η ΕΕ δεν είναι πλέον δυναμικός χώρος επέκτασης αλλά συσσώρευση ζημιών. Η «Ευρώπη Φρούριο» γίνεται το νέο όραμα αλλά αυτό αφορά μόνο κάποιες χώρες. Η Αγγλία βγαίνει από την ΕΕ και η συζήτηση επέκτασής της έχει κοπεί με το μαχαίρι λόγω της οικονομικής αστάθειας.
Από το 2018 έχουν σταματήσει και επίσημα οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Η Τουρκία αποτελεί για Ελλάδα και ΕΕ «ασφαλή – δημοκρατική χώρα» μόνο και μόνο γιατί αποδέχεται να παίξει τον ρόλο κυματοθραύστη στην κίνηση μεταναστών – προσφύγων με τα ανάλογα οικονομικά οφέλη.
Ίμια/Kardak, φασίστες και ακροδεξιά
Η ελληνική ακροδεξιά προσπάθησε να συγκροτηθεί πίσω από τη δήθεν «μειοδοσία» της ελληνικής κυβέρνησης στην ελληνοτουρκική κρίση. Όμως ήταν τόσο αδιαμφισβήτητη η αστική ηγεμονία που οι αντιδράσεις των ακροδεξιών περιορίζονταν σε μειοψηφικές γκρίνιες.
Η ακροδεξιά διοργάνωνε μειοψηφικές συγκεντρώσεις μνημόσυνα λίγων δεκάδων στην εκκλησία του Λουμπαρδιάρη και όσες φορές δοκίμαζε να καλέσει ανοικτή συγκέντρωση στο κέντρο της Αθήνας έβρισκε απέναντι της διαδηλώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Τον Ιανουάριο του 2008 η αστυνομία άφησε τους δολοφόνους ναζί να επιτεθούν με μαχαίρια στην αντιφασιστική συγκέντρωση και αποτέλεσε μια προειδοποίηση για το τι θα ακλουθούσε.
Το δυνάμωμα της Χρυσής Αυγής μετά το 2010 αλλάζει τους κανόνες μάχης. Οι φασίστες δεν είναι μια περιθωριακή ομάδα τραμπούκων δολοφόνων, αλλά συγκροτούν πολιτικό κίνημα. Η αριστερά – αναρχία πέφτει σε απελπιστική αμηχανία. Η πλειοψηφία της υποτιμά αυτή την κίνηση (με πρώτο και καλύτερο το ΚΚΕ) με αναλύσεις του τύπου «τώρα που μεγαλώνουν θα σοβαρευτούν και θα αφομοιωθούν από τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες». Το ίδιο το αντιρατσιστικό φεστιβάλ του 2011 εν μέσω πογκρόμ του Άγιου Παντελεήμονα και της Αχαρνών ακυρώνεται.
Η συγκέντρωση των ναζί για τα Ίμια/Kardak αποκτά συγκροτητικό χαρακτήρα για αυτούς. Το 2012 η πορεία ξεπερνά τα 10.000 άτομα με δάδες, ελληνικές σημαίες, σβάστικες και μαιάνδρους. Στην αριστερά – αναρχία όχι μόνο δεν υπάρχει σκέψη αντισυγκέντρωσης, αλλά οι οδηγίες που πέφτουν είναι για περιφρούρηση γραφείων – στεκιών καθώς και προτροπή των μεταναστών να μην κυκλοφορούν. Μετά το τέλος των εθνικιστικών φιεστών, φασιστικές μοτοπορείες όργωναν την Αττική και επιτίθεντο σε μετανάστες ή στέκια.
Αυτά αρχίζουν να τελειώνουν το 2015.
Η Αντιφασιστική αντεπίθεση 2015 και η επανανοηματοδότηση της επετείου
Η ίδρυση της ΟΡ.Μ.Α. το καλοκαίρι του 2014 αποτέλεσε σημείο ανασύνταξης του αντιφασιστικού κινήματος. Με συσκέψεις και ανοικτές πολιτικές προτάσεις προτείναμε τη συγκρότηση αντιφασιστικής δράσης και την ημέρα της επετείου των Ιμίων/Kardak.
Η πτώση της ΝΔ ήταν σημαντική ευκαιρία αντεπίθεσης. Παρ’ όλο, όμως, που κατέβηκαν δεκάδες χιλιάδες στον δρόμο ανάμεσα στα Προπύλαια – Βουλή, δεν αμφισβητήθηκε ποτέ και άμεσα η φασιστική συγκέντρωση που έγινε κανονικά στην πλατεία Ρηγίλλης. Αυτό άρχισε να γίνεται από το 2016 όπου ακυρώνεται η ναζιστική φιέστα. Από το 2017 και μετά οι μόνες συγκεντρώσεις που γίνονται στην πλατεία Ρηγίλλης είναι αυτές της αριστεράς.
Οι φασίστες μετά τη διάλυση της χρυσής αυγής το 2019, έχουν οδηγηθεί σε μια πρωτοφανή περιθωριοποίηση. Για πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική περίοδο δεν υπάρχει ούτε μία οργάνωση που να συγκροτεί έστω μια χούφτα δολοφόνων – τραμπούκων. Η περίφημη κοινοβουλευτική ομάδα των «Σπαρτιατών» απλά μασουλάει την κρατική επιδότηση.
Προφανώς μεμονωμένοι ρατσιστές, φασίστες, εθνικιστές, βιαστές, μαφιόζοι υπάρχουν και δημιουργούν ατομικές επιθέσεις, γιατί αυτές οι ιδέες αναπαράγονται από το καπιταλιστικό σύστημα. Περιθωριακές επιθέσεις σε γειτονιές μπορεί να συνεχίζουν να γίνονται. Το οποιοδήποτε wannabe ναζίδιο μπορεί να προκαλέσει ένα θύμα, μια αφισοκόλληση ή ένα σύνθημα σε τοίχο. Αυτές οι κινήσεις προφανώς πρέπει να αντιμετωπίζονται από όλο τα ταξικό κίνημα, αλλά επ’ ουδενί δεν συγκροτούν «φασιστικό κίνημα» (έστω εν τη γενέσει του) που να χρειάζεται «κεντρική» αντιμετώπιση.
Η καλύτερη απάντηση είναι η διαμόρφωση κομμουνιστικού – διεθνιστικού κινήματος
Για μια διεθνιστική επέτειο των Ιμίων/Kardak
Η μεγαλύτερη νίκη που μπορεί να πετύχει η αριστερά είναι να βρεθεί σε θέση επίθεσης και όχι μιας «αντί»κινητοποιήσης.
Ήδη το 2018 η διαδήλωση για τα Ίμια/Kardak άρχισε να παίζει αυτόν τον σημαντικό ρόλο. Εκείνη την περίοδο η ΝΔ συγκροτούσε τις εθνικιστικές διαδηλώσεις γύρω από το Μακεδονικό. Τέλη Ιανουαρίου έχτιζε την πρώτη συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη, αλλά η διαδήλωση της αριστεράς εκείνη την περίοδο εμπόδιζε να πραγματοποιηθεί αντίστοιχη εκείνο το διάστημα.
Η άνοδος της ΝΔ και η περίοδος της καραντίνας οδήγησαν το ταξικό κίνημα σε μια σταδιακή οπισθοχώρηση. Οι συγκεντρώσεις κινδυνεύουν να πισωγυρίσουν ξανά σε «αντί» παρά σε κατάθεση θέσης. Οργανώσεις της αριστεράς περιμένουν κάποια φασιστική γκρούπα να εμφανιστεί για να κατέβουν ξανά στο δρόμο. Το 2024 (μέχρι τη στιγμή που γράφεται το άρθρο) μόνο η ΟΡ.Μ.Α. έχει καλέσει σε ανοικτή πολιτική συγκέντρωση και διαδήλωση με αντιπολεμικά και διεθνιστικά χαρακτηριστικά.
Η καθιέρωση «ημερομηνιών» όπου το ταξικό κίνημα δημιουργεί πλαίσια, καταθέτει ιδέες και προτάσεις, δίνοντας δικαίωμα και ευκαιρία στον κόσμο της να διαδηλώσει και επανασυλλογικοποιηθεί δεν μπορεί να είναι αδιάφορη.
Η επέτειος για την κρίση στα Ίμια/Kardak μπορεί να είναι άλλη μια μέρα μαζί με την Πρωτομαγιά, το Πολυτεχνείο, την εξέγερση Γρηγορόπουλου, την παγκόσμια ημέρα κατά του Ρατσισμού και τόσες άλλες όπου η αριστερά και το ταξικό κίνημα διεκδικούν τον δικό τους λόγο απέναντι στην καπιταλιστική αθλιότητα.
