12 χρόνια από το «Κίνημα των Πλατειών»
του Κ.Μ.
Η παγκόσμια οικονομική ύφεση του 2008 χτυπάει τις ευρωπαϊκές τράπεζες σε πρωτόγνωρη διάσταση. Οι ισχυρές οικονομίες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης στοχοποιούν ως υπαίτιους λαούς τις P.I.G.S. (αρκτικόλεξο για Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία), οι οποίες λόγω της κρίσης εξυπηρέτησης χρέους μπαίνουν σε καθεστώς οικονομικής επιτήρησης, δανεισμού και μέτρων λιτότητας, ή αλλιώς “Μνημονίων”!
Οι μνημονιακές δεσμεύσεις φέρνουν καταβαράθρωση των εισοδημάτων και μαζικές απολύσεις, δημιουργώντας μια τεταμένη συνθήκη για τις πληβείες τάξεις που βρίσκουν τρόπο διαμαρτυρίας μέσα από τα κινήματα των πλατειών. Στην Ελλάδα έχουμε μια πρωτοφανή σειρά κινηματικών διαδικασιών και κινητοποιήσεων από τον Μάιο μέχρι τον Νοέμβριο του 2011 που συγκλόνισαν το πολιτικό σύστημα, σπάζοντας τον δικομματισμό και αναδεικνύοντας την Αριστερά στην κεντρική πολιτική σκηνή. Η διστακτικότητα της αντικαπιταλιστικής αριστεράς να προτείνει σχέδιο ανατροπής “από τα κάτω”, βγάζει την πιθανότητα πολιτικής εξέγερσης και από τις εκλογές του 2012, κυριαρχεί η πολιτική ανάθεσης για την επερχόμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Τι συμβαίνει για μια δεκαετία πριν το 2011 και τροφοδοτεί το κίνημα;
Τα κινήματα των πλατειών του 2011 δεν εμφανίζονται εν αιθρία, αλλά τροφοδοτούνται από μια σειρά αγώνων και ιδεών της προηγούμενης δεκαετίας δηλαδή, το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα, τη «ροζ παλίρροια» αριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική και το όραμα για τον «Σοσιαλισμό του 21ου αιώνα». Το 1999 στο Σιάτλ έχουμε τη ματαίωση της διάσκεψης του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και τη γέννηση του BlackBloc. Τον Ιανουάριο του 2001 έχουμε το πρώτο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Πόρτο Αλέγκρε. Από τις 19 ως 22 Ιουλίου του 2001 η πόλη της Γένοβας συνταράσσεται ενάντια στη σύνοδο των G8, δίνοντας μήνυμα αντίστασης σε ολόκληρο τον κόσμο και είναι η αρχή για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ.
Επίσης, το 2001, η Αργεντινή χρεοκοπεί μετά από μια δεκαετία πολιτικής προσαρμογής του πέσο στο αμερικανικό δολάριο και πολιτικών λιτότητας με το ΔΝΤ να έχει στραγγαλίσει την οικονομία. Στις 20 Δεκεμβρίου, ο πρόεδρος Φερνάντο ντε λα Ρούα παραιτείται και εγκαταλείπει με ελικόπτερο το προεδρικό μέγαρο μπροστά από την Πλάθα ντε Μάγιο, όπου εξεγερμένοι μάχονταν απέναντι στην αστυνομία (που πυροβόλησε θανάσιμα δεκάδες διαδηλωτές). Από τα τέλη Νοέμβρη είχε προηγηθεί το πάγωμα των καταθέσεων για την προστασία των τραπεζών, η έφοδος των καταθετών στα ταμεία των άδειων τραπεζών, οι «διαμαρτυρίες της κατσαρόλας», οι λεηλασίες στα σουπερµάρκετ, οι λαϊκές συνελεύσεις σε γειτονιές με συσσίτια και ιατρικές υπηρεσίες, υποκαθιστώντας διαλυμένες κρατικές δομές, οι μαζικές κινητοποιήσεις οργισμένων πολιτών, οι καταλήψεις πλατειών και οι γενικές απεργίες συνδικάτων.
Στην Ελλάδα, τον Μάιο του 2006 ξέσπασε ένα γιγάντιο φοιτητικό κίνημα ενάντια στο νόμο πλαίσιο και στην προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των ΑΕΙ μέσα από τη Συνταγματική Αναθεώρηση του Άρθρου 16. Τον Δεκέμβρη του 2008 με αφορμή την δολοφονία του ανήλικου Α. Γρηγορόπουλου ξεσπάει η εξέγερση, με πολλαπλές καταλήψεις κοινωνικών κέντρων και κρατικών κτηρίων και με τις μεγαλύτερες επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα που έχει δει ποτέ η Ελλάδα, ενώ τα Χριστούγεννα «ακυρώνονται» από το κίνημα που πυρπολεί το χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Σύνταγμα. Η κυβέρνηση Καραμανλή βρίσκεται σε πανικό και αδυνατεί να καταστείλει τις μαζικές απεργίες και διαδηλώσεις. Τελικά, το κίνημα αποσύρθηκε από τους δρόμους, από την πολιτική αδυναμία της αναρχίας – αριστεράς να προτάξει ένα σχέδιο κλιμάκωσης και επίθεσης στην εξουσία.
Το 2010 και 2011 στις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής ξέσπασε παράλληλο κύμα διαδηλώσεων, ενώ σε αρκετά κράτη μετατράπηκαν σε εξεγέρσεις ενάντια στα παγιωμένα μέχρι τότε αυταρχικά καθεστώτα και τις μοναρχίες. Όμως, η αποσταθεροποίηση «από τα κάτω» δεν συμπληρώνεται από ένα συνειδητό, αριστερό πολιτικό κίνημα. Το πολιτικό περιβάλλον μένει αδύναμο από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και την ανασυγκρότηση της αστικής τάξης. Η «αραβική άνοιξη» δεν δημιουργεί έστω κάποιου τύπου προοδευτικής κυβέρνησης, αλλά χτίζονται αντιδραστικά καθεστώτα εχθρικά στις πληβείες τάξεις.
Στις 15 Μαΐου 2011, προερχόμενο από την πλατφόρμα «Πραγματική Δημοκρατία Τώρα», το «Κίνημα 15Μ» πραγματοποιεί κατάληψη της κεντρικής πλατείας Πουέρτα ντελ Σολ στη Μαδρίτης και επέκταση των κινητοποιήσεων σε δεκάδες πόλεις, γεννώντας το κίνημα των «Αγανακτισμένων» (με τα οικονομικά μέτρα λιτότητας) στην Ισπανία. Έτσι ξεδιπλώνεται μια νέα αγωνιστική καθημερινότητα: σειρά διαδηλώσεων, καταλήψεις πλατειών, απεργίες, λαϊκές συνελεύσεις και δράσεις που στοχεύουν να αντιπαρατεθούν τόσο στην πολιτική της λιτότητας και του κατεστημένου δικομματισμού όσο και στην στεγαστική κρίση που ξεσπάει την ίδια εποχή.
Ο καπιταλιστικός πυλώνας των ΗΠΑ δεν έμεινε ανέγγιχτος από τα κινήματα διαμαρτυρίας της περιόδου και για 59 μέρες (17/9-15/11) σείστηκε το εμπορικό κέντρο της Νέας Υόρκης από το κίνημα Occupy Wall Street. Με κεντρικό σύνθημα “Είμαστε το 99%”, χιλιάδες κόσμου κατέκλυσαν την περιοχή ενάντια στην οικονομική ανισότητα, τη διαφθορά, την εργασιακή επισφάλεια και τα φοιτητικά χρέη. Στο πλαίσιο του κινήματος κατάληψης δημόσιων χώρων οργανώθηκε και πήρε διεθνείς διαστάσεις η ημέρα “παγκόσμιας αγανάκτησης” με συντονισμένες μαζικές διαδηλώσεις στις 15 Οκτωβρίου 2011.
Η κυβερνητική κρίση μέχρι το 2011
Στις 2 Σεπτεμβρίου 2009, ο Κ. Καραμανλής προκηρύσσει πρόωρες εκλογές επικαλούμενος τη δυσχερή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, λόγω της παγκόσμιας κρίσης. Μόλις δύο χρόνια στη δεύτερη τετραετία και με καθαρή αυτοδυναμία αρνείται να αναλάβει την ηγεσία μιας κυβέρνησης που θα επιβάλει μνημόνια σε συνθήκη κρίσης με μια πρόσφατη εξέγερση στην πλάτη της και με την αντιπολίτευση του “λεφτά υπάρχουν”. Στις 4 Οκτωβρίου προκύπτει κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ.
Στις 23 Απριλίου 2010, από το Καστελόριζο, ο Γ.Α. Παπανδρέου ανακοινώνει την προσφυγή της χώρας στον μηχανισμό στήριξης του ΔΝΤ. Οπότε, στις 8 Μαΐου 2010 συνάπτεται το 1ο Μνημόνιο (Δανειακή Σύμβαση της Ελλάδας με τα κράτη της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ, ύψους 110 δις), που περιλαμβάνει σκληρά αντιλαϊκά μέτρα οικονομικής λιτότητας.
Είχαν προηγηθεί μεγαλειώδεις διαδηλώσεις χιλιάδων κόσμου με γενικές 24ωρες απεργίες Μάρτιο, Απρίλιο και πρώτες μέρες του Μαΐου. Η άνοιξη του 2010 μπορεί να μην είχε αγωνιστική καθημερινότητα όμως κατάφερε να πραγματοποιηθούν μαζικές κινητοποιήσεις σωματείων και ανένταχτων που λειτούργησε ως σπόρος για τον επόμενο χρόνο.
Το Κίνημα των Πλατειών: Μάιος – Νοέμβριος 2011
Ο Μάης του 2011 φανερώνει ότι οι πολίτες της Ευρώπης δημιουργούν ένα δίκτυο αλληλεγγύης μεταξύ τους, οργανώνονται με γρήγορους ρυθμούς και με πρωτοπόρα δράση, παρότι πολλές φορές με μεγάλες αδυναμίες και έλλειψη εμπειρίας, αντιστέκονται απέναντι σε ένα αδηφάγο οικονομικό σύστημα. Ο κόσμος των πλατειών δεν περιμένει κανέναν σωτήρα και αντιλαμβάνεται το παιχνίδι επιβίωσης που στήνεται από το πολιτικό σύστημα εναντίον του. Οι προσπάθειες και οι συζητήσεις για τη διοργάνωση των συγκεντρώσεων στις πλατείες βασίστηκαν, ως έναν μεγάλο βαθμό, στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, δηλαδή, διαδικτυακά, μέσα από φόρουμ και το facebook (σελίδες και ομάδες). Αντίστοιχα, ρόλο αντιπληροφόρησης με καταγραφές γεγονότων και βίντεο έπαιξαν κανάλια στο youtube. Αν για το Δεκέμβρη του 2008 η πλατφόρμα του Indymedia έπαιζε κομβικό ρόλο στην αντιπληροφόρηση, ενημέρωση και οργάνωση των αγωνιστών, για τις πλατείες του 2011 αυτό συνέβαινε μέσα από τα ΜΚΔ, σαφώς προσεγγίζοντας έναν ευρύτερο κόσμο πέραν της άκρας αριστεράς και αναρχίας.
Από τις 25 Μάη του 2011 ξεσπάει το κύμα κινητοποιήσεων σε 46 πλατείες της χώρας με κάλεσμα για «Άμεση δημοκρατία τώρα! Όλοι έξω στις πλατείες». Ο ξεσηκωμός του κόσμου είναι συγκλονιστικός, με μαζική συμμετοχή χιλιάδων πολιτών ξεπερνώντας σε μεγάλο βαθμό και τη δυναμική εργατικών και απεργιακών κινητοποιήσεων. Η εξάπλωση σε δεκάδες πόλεις και χωριά ή ακόμα και η αίσθηση κλιμάκωσης ήταν φανερή μέσα από τις ζωντανές διεργασίες που πραγματοποιούνταν μέρα με τη μέρα και έχει μεγάλο νόημα να περιγραφούν.
Το Κίνημα των Πλατειών δεν εκδηλώθηκε ως διαμαρτυρία απογοήτευσης της μεσαίας τάξης και προσπάθεια πίεσης στο πολιτικό σύστημα. Αντίθετα, ο κόσμος συμμετείχε ενεργά σε συζητήσεις, συνελεύσεις και δραστηριότητες (πρωτόγνωρες για πολλούς διαδικασίες) που είχαν σκοπό την πολιτικοποίηση, τη συλλογικοποίηση ιδεών, την παραγωγή τρόπων για ριζικό μετασχηματισμό των εξουσιαστικών θεσμών. Ένα σύνολο πολιτικής καθημερινότητας που επεδίωκε να αμφισβητήσει όχι μόνον την πολιτική λιτότητας και διαχείρισης της κρίσης, αλλά κυρίως τον θεσμό της δημοκρατίας ως δομή που αφορά όλους και οφείλει να διαμορφώνεται από όλους και δεν επαφίεται στα κατεστημένα πολιτικά επιτελεία που εκλέχθηκαν από τις βουλευτικές εκλογές.
Έτσι λοιπόν, δεκάδες χιλιάδες ανταποκρίνονται στα καλέσματα της πλατείας Συντάγματος και παραμένουν για μέρες (με σύνθημα “Δεν πάμε πλατεία! Μένουμε πλατεία!”). Αυτοοργανώνονται συμμετέχοντας στη λαϊκή συνέλευση, όπου έχουν όλοι δικαίωμα τοποθέτησης τριών λεπτών, και σε ομάδες εργασίας, οι οποίες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων (τεχνική υποστήριξη, γραμματειακή υποστήριξη, εφοδιασμός υλικού, εκδηλώσεις-πολιτιστικά, καθαριότητα, σίτιση, περιφρούρηση, νομική υποστήριξη, ιατρείο, τράπεζα χρόνου-ανταλλαγή υπηρεσιών, ομάδα φοιτητών, ομάδα εξορμήσεων, προτάσεις εξόδου από την κρίση, ομάδα εργασίας και ανεργίας, κ.α.). Η Λαϊκή Συνέλευση Συντάγματος επαναλαμβάνεται κάθε βράδυ και πολίτες κάθε ηλικίας, εργαζόμενοι και άνεργοι ή συνταξιούχοι, με ή χωρίς πολιτική ταυτότητα, απογοητευμένοι ψηφοφόροι αλλά και ενθουσιασμένη νεολαία (δυνατότητα συμμετοχής/παρακολούθησης δίνεται ακόμα και σε κωφούς μέσω νοηματικής διερμηνείας). Η συνέλευση προχώρησε στη σύνταξη πλαισίου αμεσοδημοκρατικής λειτουργίας με “Αρχές” για τη συμμετοχή στο σώμα της συνέλευσης, τη “Διαδικασία” διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων, τους χρόνους, τις εισηγήσεις θεμάτων, τα όργανα (συντονιστής, πρακτικογράφος, ομάδες εργασίας, διαχειριστές διαδικτύου, εκπρόσωποι ομάδων, απολογισμός-λογοδοσία-έλεγχος διαδικασιών και σώματος). Παράλληλα, υπάρχει δικτύωση μεταξύ των πλατειών και πληθώρα από πανό ήταν μόνιμα κρεμασμένα γύρω από τις πλατείες, με συνθήματα για “Άμεση Δημοκρατία”, “Κοινωνικός Έλεγχος”, “Αυτοθέσμιση”, “Αλληλεγγύη”. Η αγανάκτηση και η απέχθεια για το κατεστημένο πολιτικό σύστημα και τα στελέχη των ΠΑΣΟΚ και ΝΔ γίνεται πρόδηλη μέσα από προπηλακισμούς και ξυλοκοπήματα που δέχονται.
29 Ιουνίου 2011 ψηφίζεται το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής ενώ η χώρα συνταράσσεται από συγκεντρώσεις. Οι πλατείες δρομολογούν σχέδιο περιμετρικού αποκλεισμού της Βουλής, ώστε να μην έχουν πρόσβαση οι βουλευτές να πάνε να ψηφίσουν, ενώ παράλληλα γίνεται έκκληση στις δυνάμεις της κοινοβουλευτικής αριστεράς να μην προδώσουν τον αγώνα και να συμμετάσχουν σύσσωμες οι οργανώσεις τους. Η καταστολή είναι μαζική από την αστυνομία με πλήθος τραυματισμών αγωνιστών από τις καταδρομικές των ΜΑΤ στην πλατεία, στο μετρό και στο υπαίθριο ιατρείο, που στο τέλος της ημέρας να καταγράφονται κοντά στις 3000 βόμβες κρότου-λάμψης και δακρυγόνα. Είναι χαρακτηριστικό το πώς είχαν δοθεί μάχες απέναντι στην καταστολή με τον κόσμο να ψάχνει τρόπο ανασύνταξης και παραμονής στις πλατείες για ώρες.
Χαρακτηριστική είναι η στάση του ΚΚΕ, που όλο αυτό το διάστημα αρθρογραφεί απαξιωτικά για το κίνημα των πλατειών και όταν αποφασίζει να εμπλακεί το κάνει με αμφιλεγόμενο (τουλάχιστον) τρόπο. Τοποθετεί τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ ως περιφρούρηση μπροστά στο κοινοβούλιο, όχι απέναντι στα ΜΑΤ αλλά προς τους συγκεντρωμένους στην πλατεία, δημιουργώντας δυσάρεστους συνειρμούς και καταλήγοντας σε άγριες συμπλοκές μεταξύ αναρχικών και ακροαριστερών απέναντι στο ΠΑΜΕ. Εξάλλου δεν ήταν και πολύ μακριά η εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 που το ΚΚΕ κατηγορούσε τους κουκουλοφόρους.
Ιούλιο και Αύγουστο συνεχίζονται οι διαδηλώσεις με μικρότερο όγκο διαδηλωτών καθώς η άγρια αστυνομική καταστολή έχει παίξει τον ρόλο της, και το κίνημα περνάει μια φάση ανασυγκρότησης. Από την 1 Σεπτεμβρίου μέχρι και τη 48ωρη απεργία των ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ στις 19 & 20 Οκτωβρίου, η χώρα διανύει 40 απεργιακές ημέρες αγώνα! Οργανώνονται φοιτητικές καταλήψεις σχολών, μαθητικές καταλήψεις γυμνασίων και λυκείων, απεργίες σε όλους τους εργατικούς κλάδους. Αγωνιστικά σαρωτικό ήταν και το αντικυβερνητικό συλλαλητήριο τον Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ, όπου το κίνημα μεταφέρθηκε από όλες τις πόλεις και πλημμύρισε την Θεσσαλονίκη.
Η Λαϊκή Συνέλευση Συντάγματος συμμετέχει στο διεθνές κάλεσμα για τις 15 Οκτωβρίου και καλεί με σύνθημα “Όλος ο κόσμος μια πλατεία” σε συγκέντρωση και με πολιτιστικά δρώμενα. Επίσης, την επόμενη μέρα σε συνέλευση των συνελεύσεων και δικτύωση των πλατειών και στις 19/10 καλεί στην πανελλαδική πανεργατική απεργία.
Στις 1 Νοεμβρίου ξεκινά η συγκλονιστική απεργία διαρκείας στη Χαλυβουργία Ελλάδας στον Ασπρόπυργο, που έλαβε χώρα έως τις 28 Ιουλίου 2012. Δηλαδή, ξεκίνησε τις μέρες που στη Βουλή δινόταν ψήφος εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπανδρέου, με την πρόταση του ίδιου για δημοψήφισμα να έχει διαμορφώσει εκρηκτικό κλίμα και ομαδικό κύμα αμφισβήτησης με πολιτικούς αντιπάλους και στελέχη του ΠΑΣΟΚ να ζητούν την αποχώρηση του ΓΑΠ και την αναζήτηση μεταβατικής διακομματικής κυβέρνησης, οδηγώντας λίγες μέρες μετά στην ορκωμοσία της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Το οργανωμένο ταξικό κίνημα και κυρίως οι δυνάμεις της άκρας αριστεράς (μιας και της αναρχίας είχαν ακόμα αναπάντητο το ερώτημα «τι δεν κάναμε τον Δεκέμβρη») είχαν μπροστά τους να δώσουν πολύ συγκεκριμένες μάχες. Από την μία πώς το κίνημα των πλατειών, η οργή και η αγανάκτηση που παίρνει έμπρακτες μορφές αγώνα μπορεί να γίνει έδαφος να προχωρήσει η ταξική συζήτηση για την πολιτική εξέγερση και να χαραχτούν βήματα υλοποίησης. Από την άλλη, πώς θα αντιμετωπιστεί η φασιστική απειλή της Χρυσής Αυγής, η οποία εκμεταλλεύεται την πολιτική αστάθεια και τη λαϊκή αγανάκτηση και φτάνει ακλόνητη στο ζενίθ της δύο χρόνια μετά.
Η Χρυσή Αυγή αυτό το διάστημα βγαίνει στο πολιτικό προσκήνιο, ως δήθεν αντισυστημική οργάνωση με πατριωτικά χαρακτηριστικά, ενάντια σε όλα τα κόμματα, προσεγγίζει λαϊκά αιτήματα αλλά παράλληλα στρατολογεί μέλη οργανώνοντας επιθέσεις σε μετανάστες. Προσπαθεί, αλλά αποτυγχάνει παταγωδώς, να διεισδύσει στις «πλατείες» και επενδύει σε καθαρόαιμη ακροδεξιά ατζέντα παρά σε ένα θολό λαϊκίστικο χυλό. Χτίζει (επιχειρούσε ήδη από το 2008) όλο αυτό το διάστημα ένα ρατσιστικό, εθνικιστικό προπύργιο στον Άγιο Παντελεήμονα και υλοποιεί τη φασιστική τρομοκρατία των λαϊκών γειτονιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πώς εκμεταλλεύεται τη δολοφονία του Μ. Καντάρη από αλλοδαπούς, στις 10 Μαΐου 2011, και εξαπολύει μαζικά ρατσιστικά πογκρόμ γύρω από την Αχαρνών στο κέντρο της Αθήνας.
Στην Αθήνα, το ταξικό κίνημα εστιάζει την πολιτική του δράση πάνω στο “αντιμνημονιακό πλαίσιο”. Βρίσκεται καθημερινά στην πλατεία Συντάγματος και δίνει βάρος στο να συνομιλεί με τον κόσμο ως πεδίο πολιτικής παρέμβασης. Οι ταξικές οργανώσεις λειτουργούν με διστακτικότητα μη βλέποντας τον κόσμο των πλατειών ως αγωνιστές έτοιμους να παλέψουν για σχέδια ανατροπής, αλλά περισσότερο ως έναν όχλο διαμαρτυρίας που διαπραγματεύεται κάποιες ριζοσπαστικές ιδέες. Η επαναστατική αριστερά δεν δοκίμασε να στήσει αντιφασιστικές δράσεις όσο ακόμα η ΧΑ ήταν στα πρώτα στάδια μαζικοποίησης. Μπορεί να τσάκισε διάφορες μικρές φασιστικές ομαδοποιήσεις, αλλά δεν δοκιμάστηκε ποτέ να διεκδικηθεί η ιδεολογική – πολιτική ηγεμονία και στην «πάνω» πλατεία που κυριαρχούσε η ελληνική σημαία και το απολίτικο στοιχείο. Το αντιρατσιστικό φεστιβάλ δεν έγινε εκείνο το καλοκαίρι και ποτέ δεν έγινε προσπάθεια να χτιστεί «πλατεία Αγίου Παντελεήμονα» και να συγκρουστεί ευθέως το κίνημα των πλατειών με τα Τάγματα Εφόδου. Ως μέρος κλιμάκωσης της ταξικής πόλωσης και ενεργοποίησης μαχητικής δράσης, ήταν απαραίτητο και σχετικά εύκολο εκείνη την περίοδο να χτιστεί ένα ανάχωμα απέναντι στις αντιδραστικές φωνές και να ξηλωθεί οποιαδήποτε υπόνοια εθνικής ενότητας χάριν του “αντιμνημονιακού πλαισίου” στο κίνημα που πατούσε σθεναρά στον δρόμο του αγώνα.
Το ΚΚΕ έκρινε τον αγανακτισμένο κόσμο ως λούμπεν μικρομεσαίους που βρίσκονται συνειδητά έξω από τη σωματειακή οργάνωση και δράση, οπότε δεν στηρίζει τις πλατείες ούτε τις προσεγγίζει. Οι οργανώσεις-συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, στην πλειοψηφία τους, αντιμετωπίζουν το κίνημα των πλατειών ως κοινωνικό σώμα που πρέπει να διαμεσολαβήσουν. Συμμετέχουν με στελέχη τους στις συνελεύσεις αλλά δεν περνούν εις βάθος σε μια στρατηγική να προτάξουν ένα προχώρημα ιδεολογικό στις ιδέες αυτοκυβέρνησης που προκύπτουν.
Η επαναστατική αριστερά έδειξε φοβερή αδυναμία, που έχει στοιχίσει ακριβά στην εργατική τάξη, να προτείνει ένα σχέδιο ανατροπής από τα κάτω. Ουσιαστικά δεν τολμάει να ισχυριστεί ότι είναι εφικτή πέρα από το “να φύγουν με ελικόπτερο”. Να ισχυριστεί ότι δεν αναγνωρίζει πλέον αυτή την κυβέρνηση και δημιουργεί κέντρα αγώνα που υλοποιούν δράσεις που υπηρετούν μια πολιτική εξέγερση. Οι οργανώσεις μένουν για άλλη μια φορά στο επίπεδο της αφηρημένης προπαγάνδας συνθημάτων: πολιτική απεργία, εργατικός έλεγχος, «η επόμενη συγκέντρωση να έχει ένα εκατομμύριο». Κυρίως συνεχίζουν να βλέπουν τον εαυτό τους ως ομάδες πίεσης των συνδικάτων ή του ΚΚΕ που τις καλούν να υλοποιήσουν τις προτάσεις τους. Δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως επαναστατικά υποκείμενα που εκμεταλλεύονται την πολιτική κυβερνητική κρίση και δεν βλέπουν την εξέγερση ως δυνατότητα υλοποίησης και διαδικασία χτισίματος δυαδικής εξουσίας. Η ευκαιρία μας ήταν εκείνους τους μήνες. Μετά τον Νοέμβρη η δυναμική των πλατειών πήρε σταδιακά αντίθετη ροπή και για το ταξικό κίνημα είχε χαθεί μια πολύτιμη κομβική συνθήκη.
Ο επίλογος του κινήματος των πλατειών γράφεται στις εκλογές του 2012
Το 2ο Μνημόνιο υπογράφεται την 1 Μαρτίου 2012, από τον τότε πρωθυπουργό Λ. Παπαδήμο και φτάνουμε στις διπλές εκλογές του Μαΐου – Ιουνίου. Ο μέχρι πρότινος δικομματισμός σπάει, το ΠΑΣΟΚ χαντακώνεται από το 43% στο 12%, η ΝΔ πέφτει από 33% στο 29%. Η ακροδεξιά πτέρυγα ανακατατάσσεται, το ΛΑΟΣ πετάγεται εκτός βουλής, όμως μπαίνει το νεοσύστατο το ΑΝΕΛ με 7,5% και απογειώνεται η ναζιστική ΧΑ με 6,9%. Η κοινοβουλευτική ανάθεση οδηγεί τα κόμματα της αριστεράς στο 1/3 επί του συνόλου, με το ΣΥΡΙΖΑ στο 26,8%, το ΚΚΕ 4,5% και τη ΔΗΜΑΡ 6%. Έτσι έχει ανοίξει ο δρόμος για την κοινοβουλευτική ανάθεση και θα φτάσουμε στην πρώτη αριστερή διακυβέρνηση 3 χρόνια αργότερα.
Τα αδιέξοδα κυβερνητικής εξουσίας για την αστική τάξη από τα πάνω και η μαζική κινητοποίηση του κινήματος από τα κάτω ήταν οι όροι που προσφέρθηκαν το 2011 στις οργανώσεις με αντικαπιταλιστική αναφορά να δοκιμάσουν κάτι παραπάνω από αφηρημένη προπαγάνδα. Δώδεκα χρόνια μετά και μετά από το συγκλονιστικό ξέσπασμα δύο μηνών με τις καταλήψεις στα θέατρα και τις κινητοποιήσεις στα Τέμπη, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Η αντικαπιταλιστική αριστερά δεν προετοιμάστηκε κατάλληλα και η διεκδίκηση της διαμεσολάβησης του κινήματος από τον (πιο δεξιό) κυβερνητισμό του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται με λιγότερες αντιστάσεις και επιχειρήματα.
Οι δυνατότητες πολιτικής εξέγερσης και διεκδίκησης της πολιτικής εξουσίας από την αριστερά κόντρα στις δυνάμεις της δεξιάς και του κεφαλαίου θα υπάρξουν ξανά στο κοντινό μέλλον. Η κρίση και αποσταθεροποίηση θα συνδυαστεί και πάλι με ένα λαϊκό κίνημα. Φτάνει η αντικαπιταλιστική αριστερά να έχει προετοιμαστεί ιδεολογικά και οργανωτικά ώστε να ξαναφέρει στην επικαιρότητα το μήνυμα της Κοινωνικής Επανάστασης.
